Page 22 - Tarih 10 | Çalışma Defteri 6

Beceri Temelli - 2

Aşağıda verilen metni ve görselleri dikkate alarak soruları cevaplayınız.
TOPLUMSAL HAYATIN AYNASI: MİMARİ ESERLER
Klasik Dönem Osmanlı Mimarisi

Osmanlı mimarisi, Osmanlı toplumsal yapısının aynası gibidir. İnsanların günlük gereksinimlerinin karşılandığı yer-
ler olan yapılar, o toplumun örgütlenme biçimi, kurumları, sosyal ve kültürel yapısı, ekonomisi ile ilgili veriler sağlar.
Yapı tipleri, insanların barınma, eğitim, savunma, ticaret, ibadet gibi işlemleri nasıl gerçekleştirdiği hakkında bilgi
verir. Yapı malzemesi, süslemesi ve işçilik, toplumum ekonomik düzeyini belirlerken imparatorluğun değişik coğrafi
bölgelerindeki fiziksel koşulları da gündeme getirir. Yapı planları bu coğrafi koşulları ve bölgesel özellikleri yansı-
tırken kimi yerlerde Osmanlı öncesi var olan birikimleri de Osmanlı üslûbu içine katar. Böylece yapıların incelenmesi
hem mimari bakımdan hem de Osmanlı toplumunda görülen kurumlar ve bunlarda oluşan değişiklikler hakkında
bilgi verir. Osmanlı mimarisi, Osmanlı Beyliği’nin 1299 yılında oraya çıkmasından, 1923 yılında Türkiye Cumhuriye-
ti’nin kurulduğu tarihe kadar imparatorluğun kapladığı tüm coğrafi alanlarda bulunur. Günümüzde ise Osmanlı
mimari örnekleri ve maddi kültür verileri, imparatorluğun dağılması sonucu ortaya çıkan yaklaşık 30 ulus devletin
topraklarında görülebilmektedir. Bu ülkeler şunlardır: Arnavutluk, Bulgaristan, Yunanistan, Yugoslavya, Makedon-
ya, Bosna-Hersek, Cezayir, Tunus, Libya, Kıbrıs, Mısır, Yemen, Etiyopya, Macaristan, Irak, İsrail, Ürdün, Lübnan, Mol-
davya, Filistin, Ukrayna, Romanya, Suudi Arabistan, Somali, Sudan, Suriye, Türkiye. Osmanlı mimarisinin en görkemli
örnekleri ise, imparatorluğun başkenti olan İstanbul’da bulunmaktadır. Osmanlı mimarisinde ve kent dokusunda
külliyelerin yapımı, yeni mahallerin oluşumunu sağlamıştır. Dinî, ekonomik ve sosyal ihtiyaçları karşılayacak alt
yapı kuruluşlarını barındıran bu külliyeler, çevrelerine yeni nüfusun yerleşmesini kolaylaştırmaktaydı. Bu alt yapının
sağladığı kolaylıklar, kente yerleşimi çekici kılarken zorunlu göç olgusuyla gelenlere de hazır bir fiziksel çevre oluş-
turmaktaydı. Külliyeler, kurucusunun adıyla anılmakta ve genellikle de mahalleye adını vermekteydi.

Filiz Yenişehirlioğlu, Klasik dönem Osmanlı Sanatı. (Metin düzenlenerek alınmıştır.)

GÖRSEL 1 : ULU CAMİ (BURSA) GÖRSEL 2 : KOZA HAN (BURSA) GÖRSEL 3 : SÜLEYMAN PAŞA
MEDRESESİ (BURSA)

GÖRSEL 4 : HACI ÖZBEK CAMİ (İZNİK) GÖRSEL 5: RÜSTEM PAŞA KERVANSARAYI GÖRSEL 6 : II.BAYEZİD KÜLLİYESİ
(EDİRNE) (EDİRNE)

GÖRSEL 7 : KAPALIÇARŞI (İSTANBUL) GÖRSEL 8 : SÜLEYMANİYE CAMİ GÖRSEL 9 : TOPKAPI SARAYI
VE KÜLLİYESİ (İSTANBUL) (İSTANBUL)
ORTAÖĞRETİM 22 TARİH-10
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ