Page 12 - Biyoloji 10 | Çalışma Defterleri -7

Açık Uçlu Sorular

Aşağıda verilen “EKOSİSTEMDE MADDE VE ENERJİ AKIŞI” adlı metini okuyarak aşağıdaki soruları
cevaplayınız.

EKOSİSTEMDE MADDE VE ENERJİ AKIŞI

Beslenme ilişkisi olan canlıların enerji, sayı ve biyokütle bakımından oluşturdukları piramide be-
sin piramidi ya da ekolojik piramit denir. Yeryüzünde bulunan canlılar, beslenme durumlarına
göre bir piramit üzerine yerleştirildiğinde piramidin taban kısmında üreticilerin bulunduğu gö-
rülür. Üretici canlı ile doğrudan beslenen otçullar bir üst tabakada, etçiller daha üst tabakada yer
alır. Yeryüzünde bulunan mevcut canlıların piramitte bu şekilde gösterilmesi, madde ve enerji
ilişkilerinin bağlantılarını inceleme açısından önemlidir. Besin piramidinin her basamağında ay-
rıştırıcı canlılar yer alır. Piramitte canlıların oluşturduğu beslenme basamaklarından her birine
trofik düzey denir. Genelde canlıların her enerji dönüşümünde %90 oranında enerji kaybı olmak-
ta ve enerjinin ancak %10'u bir sonraki beslenme düzeyine aktarılmaktadır. Besin piramidinin her
bir basamağında yer alan toplam canlı ağırlığına biyokütle denir. Besin piramidinin tabanında
yer alan üreticiler (yeryüzündeki tüm üreticiler), toplam ağırlığı (biyokütlesi) en fazla olan canlı-
lardır. Piramidin tabanından yukarı doğru çıkıldıkça her basamaktaki canlıların biyokütlesi azalır.
Aynı zamanda piramidin tabanından yukarı doğru her basamakta birey sayısı azalır fakat ku-
ral olarak canlıların vücut büyüklükleri artar. Aktarılan enerji azalırken canlı vücutlarında zehirli
madde birikimi artar. Aşağıda örnek bir besin piramidi verilmiştir.

Besin piramidindeki canlılara ait dokularda biriken kurşun miktarı tabloda verilmiştir. Kurşun,
çevrede düşük miktarlarda bulunan yumuşak, aşınmaya dayanıklı bir metaldir. Boyalar, benzin,
su boruları, ve meyve bahçelerinde böceksavarlarda kullanılan önemli bir bileşendir. Günümüzde
kullanımı yasaklanmış olmasına rağmen bazı endüstri alanlarında

Canlılar I II III IV

Canlının dokusun-
da biriken kurşun 0,04 mikrogram 0,004 mikrogram 0,35 mikrogram 0,2 mikrogram
miktarı

ORTAÖĞRETİM 12 BİYOLOJİ-10
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ