Page 18 - Biyoloji 10 | Çalışma Defterleri -7

CEVAP ANAHTARI

EŞLEŞTİRME

1. Ç 2. F 3. A 4. C 5. I 6. B 7. İ 8. J 9. E 10. H 11. D 12. G

BOŞLUK DOLDURMA

1. besin piramidi 2. trofik düzey 3. biyolojik birikim 4. enerji piramidi 5. madde döngüsü
6. biyotik azot fiksasyonu 7. nitrifikasyon 8. karbondioksit 9. besin zinciri 10. abiyotik azot fiksasyonu

ÇOKTAN SEÇMELİ

1. E 2. C 3. D 4. B 5. C 6. D 7. B

AÇIK UÇLU SORULAR

I. Zehirli kimyasal maddelerin çoğu vücutta parçalanmaz ve değişik dokular içerisinde biriktirilir. Alt trofik basamak-
larda bulunan bu zehirli maddeler, besin zinciri yoluyla üst basamaklara birikerek aktarılır. Zehirli maddeler üst tro-
fik basamaklarda daha yoğun hâle gelir. Bu olaya biyolojik birikim denir. Dolayısıyla bir zehirli maddenin biyolojik
birikiminin en fazla olduğu basamak, besin zincirinin en üst basamağıdır. Buna göre: I; çekirge II; çimen III; yılan
IV; kurbağadır.

II. Besin piramidi incelendiğinde piramidin tabanındaki çimenler üretici canlılardır ve 1. trofik düzeyde bulunurlar. Çe-
kirgeler, çimenle beslendiği için otçul canlılardır ve birincil tüketici olup 2. trofik düzeyde yer alırlar. Kurbağalar ve
yılanlar da tüketicidir. Kurbağalar 3. trofik düzeyde, yılanlar ise 4. trofik düzeyde yer alırlar. Besin piramidine göre
ayrıştırıcı olan canlılar ise mantarlardır.

III. Örnek besin piramidine göre çimenler üretici canlılardır ve besin piramidinin tabanındadır. Üreticilerin azalması
ya da yok olması zamanla doğrudan ve öncelikle 2. trofik düzeydeki çekirgeleri etkiler çünkü çekirge çimenle bes-
lenmektedir. Sonra 3. trofik düzeydeki kurbağaları etkiler çünkü kurbağanın besini çekirgedir. En son da 4. trofik
düzeydeki yılanları etkiler çünkü ortamda kurbağanın azalması yılanların besinin azalmasına yol açar.
IV. Besin zincirindeki enerji akışı üreticiden tüketiciye doğru tek yönlüdür. Enerjinin akışı sırasında enerjinin ancak
%10’u diğer trofik düzeye aktarılmaktadır. Buna %10 yasası denir. Bu durumun nedeni canlıların enerjinin bir kıs-
mını kendi metabolik faaliyetlerinde kullanması, bir kısmını ise ısı olarak kaybetmesidir. Örneğin; çekirge tükettiği
çimendeki enerjinin %10’ unu biyokütle olarak depolayıp besin zincirinin bir üst basamağındaki kurbağaya aktar-
maktadır. Aktarılan enerji miktarı azaldığı için piramitte yukarı çıkıldıkça canlı sayısı azalmaktadır.

BECERİ TEMELLİ

I. En uzun zincire örnek: IV. Evet, bulunabilirler.
ada çayı – böcekler – fare – yılan – porsuk Örnek: Ada çayı – böcekler – fare – yılan –porsuk besin

En kısa zincire örnek: ada çayı – böcekler – yarasa zincirinde yılan 4. trofik düzeyde bulunur.
Ada çayı – sincap – yılan – şahin besin zincirinde
II. Geyik sayısı artacağından geyikle beslenen çakal ve
dağ aslanı olumlu yönde etkilenir. Geyiğin besinini yılan 3. trofik düzeyde bulunur.
oluşturan kır çiçeği ise olumsuz yönde etkilenir. Çünkü V.
geyik sayısı arttığında kır çiçeği azalır.
III. Besin zincirinde alt basamaktan bir üst basamağa be-
sin aktarılırken en fazla %10 oranında aktarım sağla-
nabiliyor. Örneğin çakallar geyikleri besin olarak tüket-
tiklerinde geyiğin bitkilerden aldığı besinlerin en fazla Kır çiçeğinde bulunan 1000 kcal enerjinin 100 kcal si
%10 oranında faydalanabiliyor. Üstelik bu besinlerin böceklere, böceklerdeki 100 kcal enerji miktarının 10
bir kısmını dağ aslanı ile paylaşmak zorunda kalıyor. kcal si kertenkelelere, kertenkelelerdeki 10 kcal enerji
Bu yüzden besin zincirindeki geyik sayısı kadar çakal miktarının 1 kcal si çakallara aktarılacaktır.
sayısı bulunamaz.

ORTAÖĞRETİM 18 BİYOLOJİ-10
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ