Page 335 - DEFTERİM TARİH 10

OSMANLI’DA VAKIF MÜESSESESİ

VAKIF
Bilgi Havuzu
Osmanlı Devle- İslam ülkelerinin toplum ve kül- Tarih boyunca süregelen yar-
ti’nde vakıflar tür hayatında önemli rol oyna- dımlaşma ve dayanışma duy-
sayesinde sosyal yan hayır kurumu. gusunun kurumsallaşmış hâli.
devlet ilkesi uygu-
lanmış ve adaletli
bir devlet yöneti- Ferdî çalışmalarla elde edilen mal varlığının gönül rıza-
minin kurulması sıyla paylaşılmasını öngören hukuki ve sosyal sistem.
amaçlanmıştır.

Vâkıf: Sahibi bulun- Vakfiye: Vakfın işleyi- Vakfetmek: Mal ve
duğu bir mülkü top- şini, amaçlarını anla- mülkünü satılma-
lumun yararına ebedî tan ve vakfın tüzüğü mak şartıyla bir hayır
Bilgi Havuzu
olarak tahsis eden, kabul edilen belge, kurumuna veya işine
XVII. yüzyıldaki
vakfeden kişi. vakıfname. bağışlamak.
Osmanlı vakıf
eserleri hakkında
Evliya Çelebi,
• Osmanlı Devleti’nde eğitim-öğretim hizmetleri, sağlık hizmetleri, belediye hizmetleri
“... ben elli yılda
gibi toplumun yararlandığı her türlü hizmet vakıflar tarafından kesintisiz şekilde veril-
18 padişahlık
miştir.
ve krallık yere
• Osmanlı Devleti’nde vakıfların hizmetleri çerçevesinde cami, medrese, hastane, han,
seyahat ettim,
hamam, köprü, çeşme, su tesisi, imarethane gibi mekânlar padişahlar ve diğer yönetici
hiçbir yerde bu
zümreler tarafından hayrat olarak yaptırılmıştır.
kadar hayrat
» Osmanlı Devleti’nde medrese öncesi ilk
görmedim.”
eğitimin verildiği sıbyan mektepleri vakıf-
demiştir.
lar tarafından açılmıştır.

Bilgi Havuzu
Osmanlı Devleti
vakıf arazilerin-
den vergi alma-
mış, vakıfları ha-
yır amaçlı işlere
Sıbyan mektebi
teşvik etmiştir.
• Vakıfların masraflarının karşılanabilmesi için vakıf kurucusu tarafından taşınır ve ta-
şınmaz mallar, mesken olarak kullanılan binalar, dükkânlar, nakit para gibi menkuller
vakfedilmiştir.
Bilgi Havuzu
Vakfın idaresi için
Fatih Sultan Mehmet Han'ın 875 H (1470 M) tarihli vakfiyesinde
bir yönetici (mü-
• yatağa düşmüş ve evine doktor getirme imkânı olmayan hastalara başvur-
tevelli) tayin edil-
maları hâlinde doktor gönderilmesi,
miştir.
• hastanede ölenlerin cenaze masraflarını karşılamak üzere her gün beş ak-
çenin bir fonda biriktirilmesi,
• imarete gelen misafirlerin görevliler tarafından güler yüzle karşılanması ve
isterlerse üç günden çok olmamak üzere misafir edilip yeme-içme ihtiyaç-
larının temini vb. şart kılınmıştır.

334