Page 65 - Defterim Fizik - 9

2. Ünite: Madde ve Özellikleri
Notlarım

48. ETKİNLİK

Denizden çıkan Batuhan teninin gergin, saçlarının ise sertleşmiş olduğunu fark
etti. Üstelik teninin gerginliğinden olsa gerek, vücudu kaşınmaya başlamıştı. Duş
aldıktan sonra teninin ve saçlarının eski hâline döndüğünü fark etti. Kurulan-
mak için annesinden havlu istedi. Bir yandan da havlunun su damlalarını nasıl
çektiğini merak etmişti. Havlunun üzerindeki ipliksi yapılar sayesinde suyun
havluya doğru yükseldiğini düşündü. Saati öğrenmek için telefonuna baktığında
telefonun üzerine su damlacıklarının düşmüş olduğunu gördü. Su damlacıkları,
küresel hâlde ve telefona yapışmış şekilde duruyordu.

Eve doğru yürürken yol kenarındaki su birikintisinin üzerinde duran böcek, dik-
katini çekti. Su yüzeyi adeta gergin bir çarşaf gibi davranıyor, böceğin batma-
sına izin vermiyordu. Böceğin batmamasının nedeninin, suyun yüzeyinin gergin
olması olduğunu düşünüyordu.

Eve geldiğinde çay içmek istedi. Çayı taşırken tabağa bir miktar çay döküldü-
ğünden çay tabağı bardağa yapışmıştı. Daha sonra küp şekeri eline aldı, şeke-
rin ucunu bardaktaki çaya bir miktar dokundurup kaldırdı. Çayın küp şekerde
yükselmesini izlemeyi çok seviyordu.

Metinde geçen adezyon, kohezyon, kılcallık ve yüzey gerilimi ile ilgili olayları
aşağıdaki boşluklara yazınız.

a) Adezyon: b) Kohezyon:

c) Kılcallık: ç) Yüzey gerilimi:

49. ETKİNLİK

Bir karınca kendi vücut ağırlığının 3500-5000 katı kadar kuvvete
dayanabilmektedir. Karıncalar, yükleri ağızlarıyla kaldırır ve taşıdık-
ları yükün ağırlığını boyun eklemleri aracılığıyla ayaklarına aktarır.
Elektron mikroskobu görüntülerinden karıncalarda boyun ekleminde-
ki yumuşak dokunun dayanıklılığının çok yüksek olduğu belirlenmiş-
tir. Ayrıca baş-boyun ekleminde sert ve yumuşak dokuların birleştiği
ara yüzeydeki özgün yapının karıncaların boyunlarına dayanıklılık
sağladığı anlaşılmıştır. Yapılan çalışmalar diğer böceklerde de benzer
dokular olduğunu göstermiştir. Karıncalar gibi küçük canlıların kendi ağırlıklarının
çok daha fazlasını taşıyabilmelerinin nedeni kesit alanlarının hacimlerine oranının
büyük olmasıdır. Boyutlar büyüdükçe bu oran azaldığı gibi dayanıklılık da azalır.
Bu nedenle gergedan gibi büyük canlılar kendi ağırlıklarını ancak taşıyabilir. Bura-
dan hareketle bir karınca gergedan büyüklüğünde olsaydı kendi ağırlığını taşımak-
ta zorlanabilirdi.

Metinde anlatılan biyoloji bilimi ile ilgili bilgilerin fizikteki hangi kavramla açıklana-
bileceğini yazınız.

64