Page 51 - Defterim Kimya - 9

Notlarım

Bazı Element ve Bileşiklerin Çevreye ve İnsan Sağlığına Zararları

Madde İnsan Sağlığına Zararları Çevreye Zararları

Hg (Cıva)
Cıva; fosil yakıt yakma, madencilik
Böbrek, sinir sistemi, beyin fonksiyon- gibi yollarla havaya, toprağa ve yüzey
larında bozulmaya, DNA’da hasarlara, sularına karıştığında organizmalar ta-
akciğerlerde ve gözde tahrişe neden rafından metil cıva hâline dönüştürü-
olabilir. lür. Metil cıva besin zincirine katılarak
canlılarda sinir hasarına neden olur.

Pb (Kurşun) Benzin kullanımı, endüstriyel işlem-
ler ve katı atık yakma gibi faaliyetler
Hemoglobinin yapısında ve sinir sis- sonucu çevreye yayılabilen kurşun; su
teminde bozunmaya, kan basıncında dağıtım sistemlerinde kurşunlu boru
yükselmeye, böbrek ve beyin hasarla- hatlarının aşınmasıyla suya ve top-
rına neden olabilir. rağa da karışabilir. Bitkilerde klorofil
sentezini sınırlayarak bitki gelişimini
olumsuz yönde etkiler.

Düşük karbon dioksit miktarı; akciğer
CO tıkanıklığı, görme bozukluğu, mer- Fosil yakıtların yanması ve canlıların
2
(Karbon dioksit)
kezî sinir sistemi hasarı, kaslarda ani solunumuyla oluşur. Sera gazlarından
kasılmalar, kan basıncında artış ve biri olan karbon dioksit, iklim deği-
nefes darlığı yapabilir. Karbon dioksit şikliğine ve küresel ısınmaya neden
miktarının %10 veya daha fazlasına olur. Güneş’ten gelen ısının bir kısmını
maruz kalınması sonucunda ise bilinç atmosferde tutar ve küresel ısınmaya
kaybı veya kasılmalar oluşabilir hatta yol açarak doğal dengeyi bozar.
ölüm söz konusu olabilir.
NO
2
(Azot dioksit) Baş ağrısı, yorgunluk, baş dönmesi, Atmosferdeki su buharı ile tepkimeye
deri ve dudaklarda mavi renk oluş- girmesiyle oluşan nitrik asit (HNO 3 )
ması, boğazda ve üst solunum yolla- asit yağmurlarına neden olur. Asit
rında tahriş ve yanmaya neden ola- yağmurları bitki ve tarihî eserlere
bilir. Genetik mutasyonlar yapabilir. zarar verebilir.

SO
3
(Kükürt trioksit) Solunması veya yutulması hâlinde Sanayide kullanılması ve fosil yakıt-
zehirleyebilir, ses kısıklığı, öksürme, ların yanmasıyla atmosfere karışan
boğulma ve solunum yolu tahrişine yol SO 3 ün atmosferdeki su buharı ile
açabilir. Bronşit, zatürre, nefes dar- tepkimeye girmesi sonucunda oluşan
lığı, ödem ve solunum yetmezliği gibi sülfürik asit (H 2 SO 4 ) asit yağmurlarını
hastalıklara neden olabilir. oluşturur.

CO Karbonun tam yanmaması sonucu
(Karbon monoksit) oluşan karbon monoksidin en yay-
Kanda oksijen yetersizliğine sebep
gın kaynakları motorlu araç egzozu,
olarak beyin, kalp gibi organlarda ve
fosil yakıtlar, yanardağlar ve orman
sinir sisteminde bozukluklara neden yangınlarıdır. CO havadaki diğer
olur. Karbon monoksit zehirlenmesi kirleticilerle reaksiyona girerek doğal
komaya ve ölüme yol açabilir.
bitki örtüsüne zarar veren ozon (O 3 )
oluşumuna neden olur.

Cl (Klor)
2
Klor; kirli hava, klor bulaşmış yiyecek Klor; su arıtımında, dezenfektanlar-
veya içeceklerle vücuda girer. Kloru da, çamaşır suyu ve pek çok endüstri
kısa süre az miktarda solumak bile ürününde bulunur. Düşük seviyelerde
öksürük, göğüs ağrısı ve akciğerlerde bile çevreye suya, toprağa ve toprak-
su tutulumuna neden olabilir. taki canlı organizmalara zarar verir.

50