Page 94 - Defterim Kimya - 9

Notlarım

Elementlerin Periyodik Sistemdeki Yerleşim Esasları

Mendeleyev ve Periyodik Sistem

Rus kimyager Mendeleyev, yaşadığı dönemde bilinen 63 elementi sı-
nıflandırmak için çalışmalar yapmıştır. Yaptığı çalışmalarda element-
leri atom kütlelerine göre sıralar. Bu sıralamada elementlerin fiziksel
ve kimyasal özelliklerinin de düzenli (periyodik) olarak tekrarlandığını
görür.

Mendeleyev; o güne kadar keşfedilmemiş galyum, germanyum ve
skandiyum gibi elementlerin varlığını, atom kütlelerini ve fizik-
sel-kimyasal özelliklerini tahmin ederek yaptığı tabloda bu element-
lerin yerlerini boş bırakır. Mendeleyev’in periyodik sisteminin asıl
başarısı daha keşfi yapılmamış yeni elementlerin bulunabileceğini
öngörmesidir.

Moseley ve Modern Periyodik Sistem

İngiliz fizikçi Henry Moseley (Henri Mozli), X-ışınları ile yaptığı de-
neylerde çeşitli elementlerin atom numaralarını bulmuştur. Element-
lerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin atom kütlesine değil de atom
numarasına (proton sayısına) bağlı olduğunu kanıtlar. Kimyasal özel-
likler elektron dizilimi ile ilgili olduğu için Moseley, periyodik sistemde
elementlerin atom kütlesi yerine, atom numarasına göre gösteril-
mesini önerir. Günümüzdeki periyodik sistem, artan atom numara-
sına göre düzenlenmiştir. Bu şekildeki düzenlemede benzer kimyasal
özellikte olanlar aynı düşey sütunda bulunur.

Modern Periyodik Sistem

Periyodik sistemdeki yatay satırlara periyot, düşey sütunlara grup adı
verilir. Periyodik sistemde 7 periyot, 18 grup bulunur. Gruplar harf
(A, B) ve sayı ile veya IUPAC’ın (Uluslararası Temel ve Uygulamalı
Kimya Birliği) önerdiği yalnızca rakamlardan (1-18) oluşan sistemle
adlandırılır.
Harf (A, B) ve rakamdan oluşan sistemde 8B grubu 3 alt sütundan
A klınızdaB ulunsun
oluşur. Bu sistemde 8A, 8B olmak üzere 16 grup bulunur. A grubu
Nötr bir atomdaki
elementlerine baş grup (ana grup) elementleri, B grubu elementlerine
katman sayısı periyot
yan grup elementleri denir. B grubu elementleri geçiş metalleridir. numarasını, son katman-
daki elektron (değerlik
elektronu) sayısı ise grup
numarasını verir. (Bu
kural ilk 20 element ve
A grubu elementleri için
geçerlidir).

93