Page 152 - Defterim Tarih - 9

DÖRT HALİFE DÖNEMİ (632-661)

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) vefatından sonra İslam devletinin başkanlığını yapan kişilere ha- Bilgi Havuzu
life denmiştir. Dört Halife Dönemi’nde hanedanlık esasına dayalı bir yönetim görülmezdi. 642’de Mısır’ı
Halifeler, toplumun önde gelenleri arasında yapılan istişare ile seçilirdi. fetheden Müs-
lümanlar Kuzey
Hz. Ebu Bekir Dönemi (632–634) Afrika’ya ulaştı.
• Hz. Ebu Bekir, Arabistan’ın farklı bölgelerinde başlayan ve ridde adı verilen “dinden Böylece ikinci bir
dönme” olaylarını bastırdı. Yemen’de ortaya çıkan yalancı peygamberler sorununu çöz- kıtaya ayak basıl-
dü ve zekât vermek istemeyen isyancı Arap kabilelerini itaat altına aldı. mış oldu. Ayrıca
• Hz. Ebu Bekir Dönemi’nde Kur’an–ı Kerim kitap hâline getirildi. Hindistan’dan ge-
• Bizans’la yapılan Ecnâdeyn Savaşı sonrasında Suriye’nin fetih süreci başladı. len Baharat Yolu
üzerinde üstün
Hz. Ömer (634-644) konuma gelindi.
a) Fetihler
• 636 Yermük Savaşı ile Suriye ve Filistin coğrafyasının önemli şehirleri ele geçirildi.
• Bizans egemenliğindeki Mısır fethedildi. Kahire yakınlarında Fustat adı verilen “ordugâh
şehir” kuruldu.
• Sasanilerle yapılan Köprü, Kâdisiye, Celûlâ ve Nihâvend Savaşları sonucunda Irak ve İran
fethedildi (642).
• Horasan’a kadar olan bölgenin fethedilmesiyle Türklerle komşu olundu.

b) Teşkilatlanma
• Divan teşkilatı kuruldu.
• Ülke toprakları vilayetlere ayrılarak bu vilayetlere valiler ve kadılar atandı.
• İslam Devleti’nin hazinesi Beytü’l-mal oluşturuldu. Devlet görevlilerine maaş bağlandı.
• Ordu düzenli ve sürekli hâle getirildi. Irak, Mısır ve Suriye’de askerî garnizonlar oluştu-
ruldu.
• Haberleşme sistemi geliştirildi.
• Hicrî takvim hazırlandı.

Hz. Osman Dönemi (644–656)
• İlk Türk–Arap savaşları başladı.
• İlk İslam donanması kuruldu ve Kıbrıs fethedildi. Zâtü’s-Savârî Savaşı’nda Bizans’ı yenil-
giye uğratan Müslümanlar ilk deniz savaşını kazandı.
• Kur’an–ı Kerim çoğaltılarak Mısır, Şam, Basra, Kûfe gibi önemli şehirlere gönderildi.
• Trablus ve Tunus alınarak fetihler Kuzey Afrika’da sürdürüldü.
• Ordu komutanlıklarına ve valiliklere Emevi ailesinden gelenlerin atanması hoşnutsuzluk-
lara sebep oldu. Çıkan isyanda Hz. Osman şehit edildi.

Hz. Ali Dönemi (656-661)
• Emevi ailesi üyeleri, Hz. Osman’ı öldürenleri yakalayıp cezalandırmadığını söyleyerek Hz.
Ali’nin halifeliğini kabul etmedi.
• Bu dönemde yaşanan Cemel Vakası (Deve Olayı), Sıffin Savaşı ve Hakem Olayı ile İslam
dünyasında siyasal bölünmeler yaşandı.
• Müslümanlar; Muaviye’den yana olanlar (Emeviler), Hz. Ali’den yana olanlar (Şiiler) ve
Hz. Ali’ye ve Muaviye’ye karşı olanlar (Hariciler) olmak üzere üç gruba ayrıldı.
• Hz. Ali, Hariciler tarafından şehit edildi (661). Onun vefatıyla Dört Halife Dönemi sona
erdi.

149