Page 43 - Kimya 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

21 KİMYA 9

2. ÜNİTE : ATOM VE PERİYODİK SİSTEM > 2.2. Atomun Yapısı> 2.2.1. Atomu Oluşturan Temel Tanecikler
Kavram : Elektron
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Verileri Toplama, İşleme, Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi

Çalışmanın Adı GİZEMLİ IŞINLAR 15 dk.
Çalışmanın Amacı Katot ışınları ile ilgili yapılan çalışmalardan yola çıkarak elektron kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda elektronun keşfi ve atomun yapısının aydınlatılması ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Bu
bilgilerden yola çıkarak soruları cevaplayınız.

Katot ışın tüpünün kısaltması
olan CRT, bir zamanlar tanıdık
bir kısaltmaydı. Sıvı kristal ekran
(LCD) bulunmadan önce CRT,
bilgisayar monitörleri ve tele-
vizyonların kalbiydi. Aslında bu
ilginç tüplerle ilgili çalışmaların
başlangıcı 19. yüzyılın başların-
da Michael Faraday’in (Maykıl
Feredey) çalışmalarına kadar
Görsel: Monitör uzanıyor.
İlerleyen yıllarda da birçok bilim insanı katot ışınlarının yapısını ve özelliklerini aydınlatmak için
çeşitli deneyler yaptı. Katot ışınları ile ilgili tüm çalışmaları dikkatle izleyen Joseph John Thomson
(Cosıf Can Tamsın) 1897’de bazı deneyleri tekrarladı ancak verileri şu şekilde yorumladı: Katot ışın-
ları yalnızca (-) yüklü sıradan parçacıklar değil o zamana kadar bölünmez olduğu düşünülen atomun
yapı taşlarıydı. Atomun yapısındaki (-) yüklü bu taneciğe sonradan “elektron” adı verildi. Thomson,
katot ışınlarının elektriksel ve manyetik alandaki sapmalarını ölçerek bu taneciklerin yük/kütle ora-
nını hesapladı. Atomların nötr olması gerektiğini göz önünde bulundurarak “üzümlü kek” olarak
bilinen atom modelini önerdi.

20. yüzyılın başlarından itibaren atomun yapısını aydınlatmak için yapılan deneyler hız kazandı. Ato-
mun yapı taşlarından proton ve nötron da keşfedildikten sonra günümüzde geçerli olan modern atom
modeli oluşturuldu. Bu modele göre elektron, proton ve nötronun yükleri, kütleleri ve atomda bulun-
dukları yerler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tanecik Elektron Proton Nötron

Gösterilişi e - P + n 0

Kütlesi (gram) 9,109 x 10 -28 1,673 x 10 -24 1,675 x 10 -24

Yükü (coulomb) - 1,602 x 10 -19 + 1,602 x 10 -19 0

orbital
Yeri çekirdek çekirdek
(elektron bulutu)

42
Hazırlayan: Murat AMANVERMEZ