Page 60 - Kimya 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

31
KİMYA 9

2. ÜNİTE : ATOM VE PERİYODİK SİSTEM > 2.2. Atomun Yapısı > 2.2.1. Atomu Oluşturan Temel Tanecikler
Kavram : İzotop
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi, Karar Verme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı DOĞADAKİ SUYUN İZİ 30 dk.
Çalışmanın Amacı İzotop kavramını günlük hayatla ilişkilendirerek tanımlayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni ve görselleri inceleyerek soruları cevaplarınız.

DOĞADAKİ SUYUN İZİ

Görsel 1: Yer altı suları Görsel 2: Su döngüsü
Hidrojeoloji; yer kabuğu içinde bulunan suların hareketini, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, kayaç-
lar içerisinde bulunuş şekillerini ve bunları etkileyen faktörleri inceleyen bilim dalıdır. Jeolojinin bir
alt bölümü olan hidrojeoloji, aynı zamanda yer altı suyu hidrolojisi olarak da bilinir.
Son yıllarda yer altı sularının sürdürülebilir verimliliğinin arttırılması için kalitesinin ve miktarının
belirlenmesine yönelik yüzey ve yer altı suyu sistemleri arasındaki ilişkinin detaylı çalışılmasına
ihtiyaç duyulmuştur.
Yüzey ve yer altı suları arasındaki ilişkinin ortaya konulmasındaki çalışmalarda kullanılan izotoplar,
yer altı sularıyla kayaçlar arasındaki etkileşimi (su-kayaç ilişkisi) anlamada büyük öneme sahiptir.
17
2
2
1
16
18
Bu etkileşimi kavramada etkili olan oksijenin O, O, O ve hidrojenin H, H ( D) izotoplarıyla
suların izledikleri yollar ve kökenleri hakkında önemli bilgiler alınabilmektedir.
2
18
2
Hidrojeolojide oksijen O ve hidrojen H (döteryum D) izotoplarıyla da jeotermal bir sistemin bu-
18
lunduğu bölgede rezervuar sıcaklığı tahmin edilir. Yer kabuğunda en fazla rastlanan element olan O
2
(oksijen) yüksek miktarda kayaç rezervuarlarında, H (hidrojen) ise sularda bulunmaktadır.
1
2
16
18
H O ( H ve O) ve D O ( D ve O) izotopları ise jeotermal sistemi yorumlamada kullanılır. Çünkü
2
2
1 16 2 2 18
H ve O’dan oluşan suyun (H O), H ( D) ve O izotopundan oluşan suya (D O) göre daha yüksek
2
2
16
1
buhar basıncı vardır. Böylece su buharlaştığında buhar, O ve H’den oluşan suyla zenginleşirken
18 2
O ve H izotoplarından oluşan su, sıvı hâlde kalır.
59
Hazırlayan: Murat AMANVERMEZ