Page 26 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 11
1. ÜNİTE : TARİH VE ZAMAN> 1.1. İnsanlığın Hafızası Tarih
Kavram : Sosyal Bilim
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı BURALI BİRİNE SORUVER 20 dk.
Çalışmanın Amacı Tarih alanındaki bilimsel çalışmaların özelliklerini kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyup soruları cevaplayınız.

BURALI BİRİNE SORUVER
Bir gün Nasreddin Hoca’nın yolu, daha önce hiç geçmediği bir köye düşer. Hoca’yı gören bir köylü;
“Efendi, Hoca’ya benziyorsun. Sen bilirsin, bugün günlerden ne?”
Keyfi yerinde olmayan Hoca, köylüyü süzdükten sonra;
“Ben köyünüzün yabancısıyım. Ne bileyim sizin gününüzü? Sen buralı birine soruver.” deyiverir.
Hoca’nın fıkralarında ve onun şahsı etrafında ortaya çıkan adetler ve halk inançlarının bir kısmı gü-
nümüzde de devam etmektedir. O’nun ‘‘Buralı Birine Soruver” fıkrası da geçmişte yaşayan ancak bu-
gün unutulmaya yüz tutmuş bir âdeti hatırlatmaktadır. Geçmişte olduğu gibi bugün de bazı yörelerde
günler günümüzdeki gibi Pazartesi, Salı… gibi değil de o gün pazar kurulan ilçe, köy kasaba ya da
şehrin adıyla anılır. Pazartesi yerine Salihli pazarı, Salı yerine Akşehir pazarı, Cuma yerine Sivrihisar
pazarı vb. denir ve “Bugün günlerden ne?” diye sorulduğu zaman, o gün pazarı olan kasabanın adıyla
örneğin Salı günü için Akşehir pazarı, Cuma yerine Sivrihisar pazarı derler. Hoca’nın günleri henüz
öğrenememiş olması, yabancı olduğu çevrede hangi günler nerede pazar kurulduğunu bilmemesin-
den kaynaklanmaktadır.
Sorun, bilme işleminin nasıl ve hangi araçla gerçekleştirileceğidir. Bu da bilimsel yöntemle ilgili tar-
tışmaları getirir. Doğa bilimlerinde ulaşılan kesin sonuçlar, insanî ve kültürel bilimlerde de beklenir.
Doğa ve sosyal bilim ayrımı söz konusu değildir. Dolayısıyla doğa bilimleri geliştikçe sosyal bilimleri
yöntem açısından belirlemeye başlar. İnceleme konusu insan ve toplumla ilgiliyse bunun incelenmesi
herhangi bir nesnenin laboratuvarda incelenmesi kadar kolay ve mümkün değildir. Doğanın yasaları
keşfedilerek nasıl doğa olayları öngörülebiliyorsa; insan doğası keşfedilerek, sosyolojik olaylar da
öngörülebilir.
Nasreddin Hoca, topluma ve toplum değerlerine bakışı ile bir sosyolog, insan ruhunun derinlikleri-
ne nüfuz edişi ile bir psikolog, dilimizde duygu ve inceliği nüktede buluşturması ile bir nüktedandır.
Onu günümüze kadar getiren, sadece kendi kültürümüzde değil bütün dünyada yaşatan fıkralarıdır.
Nasreddin Hoca, Türk mizah kahramanıdır ve fıkralarında üstünde durduğu toplumsal değer yargıları
yönüyle bir sosyolog, eğitimci ve güldürü yoluyla eğitim yapan bir mizah ustasıdır.

Sosyal Bilimler insanla ilgilidir; insanlar sadece yaşamaz, düşünür, konuşur, ister, anlam yaratır, he-
defleri vardır ve bunları zihinsel ve fiziksel aktivitelerine yansıtabilirler. Sosyal Bilimler ifadesi ile bi-
reylerin toplumla, toplum içinde birbirleriyle ve çevreleriyle ilişkilerini inceleyen disiplinler topluluğu
kastedilir. Sosyal Bilimler şemsiyesi altında tarih, coğrafya, psikoloji, sosyoloji, siyaset bilimi, hukuk,
antropoloji, arkeoloji, felsefe, ekonomi gibi disiplinler yer alır. Öte yandan her bir sosyal disiplin kav-
ramlar ve teoriler açısından kendine özgü yapı ve deneysel araştırma modelleri olarak kabul edilebilir.

İsmet ŞANLI, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1) (Düzenlenmiştir)

1. Sosyal bilim deyince ne anlıyorsunuz? Sosyal bilimlerin konusu nedir? Açıklayınız.

23