Page 56 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 12

8. ÜNİTE: Haber Metni
Konu Güncel Gazete ve Dergilerden Bir Haber Metni 40 dk.

Kazanımlar A.4. 1. Metinde geçen kelime ve kelime gruplarının anlamlarını tespit eder.
A.4. 2. Metnin türünün ortaya çıkışı ve tarihsel dönemle ilişkisini belirler.
A.4. 3. Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında ilişki kurar.
A.4. 5. Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirler.
A.4. 7. Metnin üslup özelliklerini belirler.
A.4. 11. Metinde fikrî, felsefi veya siyasi akım, gelenek veya anlayışların yansımalarını değerlendirir.
A.4. 13. Yazar ve metin arasındaki ilişkiyi değerlendirir.
A.4. 15. Metinlerden hareketle dil bilgisi çalışmaları yapar.

Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz. Soruları metni göz önünde bulundurarak cevaplayınız.
(Metnin aslına sadık kalınmıştır.)

TEMİZ HAVA SOLUMAK ARTIK O KADAR KOLAY DEĞİL!
Soluduğumuz havanın kalitesi hakkındaki endişeler gün geçtikçe artmaya devam ediyor. Bu
kaygıları azaltmak için çeşitli firmalar yeni teknolojik ürünler üzerinde çalışıyorlar. Bu ürünler
arasında solunan havayı temizleyen yüz maskeleri ön plana çıkıyor.
Hava kirliliği her yıl tahmini olarak 4,2 milyon kişinin ölümüne neden oluyor. Dünya Sağlık
Örgütü referans değerlerine göre dünya nüfusunun %91 gibi büyük bir kısmı hava kalitesinin dü-
şük olduğu bölgelerde yaşıyor. Dünya’da her 10 kişiden 9’u kirli hava soluyor ve bu hava kirliliği her
yıl 1,7 milyon çocuğun ölümüne neden oluyor.
Hava kirliliği seviyeleri az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hızla artıyor. Bu kirliliğinin en
yoğun olduğu endüstri bölgelerinde çalışanlar ve o bölgelerde yaşayanlar çok ciddi sağlık problem-
leriyle karşılaşıyor. Kullanılan maskeler genellikle solunan havanın kalitesini artırma gibi bir özellik
barındırmıyor ve sadece belirli boyutlardaki partikülleri tutmaya yarıyor. Bazı özel maskeler ise kim-
yasal maddeleri daha iyi filtre edebiliyor ve daha küçük boyutlardaki partikülleri tutabiliyor. Diğer
taraftan bu maskelerin genellikle eski teknolojileri barındırması ve sadece belli kesimlerce kullanıl-
ması problemin başka bir boyutunu gösteriyor. Sonuç olarak solunan havanın kalitesinin sürekli
azalması yakın gelecekte yüz maskelerini devamlı kullanılan kişisel aksesuarlar hâline getirebilir.
Kişisel hava filtrelerinin son örneklerinden biri, Tüketici Teknolojileri Birliği tarafından her
yıl Ocak ayında Las Vegas, Nevada’da düzenlenen CES fuarının 2020 etkinliklerinde tanıtıldı. Ame-
rika merkezli girişimci şirketin patentli “PositivAir” teknolojisi ile donatılmış cihaz, ağız ve burun
çevresinde sızdırmazlık gerektirmeden pozitif basınçlı temiz hava oluşturmak için kulakların altın-
daki fanları kullanıyor. Bu sayede ağız ve burnu içine alan hazne kısmına sürekli bir şekilde temiz
hava doluyor. Başka bir deyişle, normal maskelerde hazneye hava doldurma işlemini ciğerler ger-
çekleştirirken (negatif basınç sistemi), bu cihazda haznedeki havayı içinize çektiğinizde fanlardan
geçen taze hava hazneye dolarak bir sonraki nefesinize hazır hâle geliyor (pozitif basınç sistemi).
Ön filtrelerde büyük boyuttaki partiküller tutulurken aktif nano filtreler ile moleküler düzeyde
koruma sağlanıyor. Dakikada 240 litreye kadar temiz hava sağlayabilen fanlar sporcu performans-
ları için bile yeterli olacak seviyede tasarlanmış. Dâhili Lityum-iyon pillerle 5 saatlik süre boyunca
aralıksız çalışabilen maske, çoğu kişinin yüzüne uyabilecek şekilde 2 farklı boyutta sunuluyor.
Cihazın filtre sistemi PM2,5 (2,5 mikrometre, yaklaşık olarak saç teli çapının %3’ü) çapına
kadar partikülleri tutulabiliyor ve bu sayede cerrahi sterilizasyon seviyesine yakın bir filtreleme sağ-
lıyor. Filtrelerin ömrü kirliliğin seviyesine ve kaynağına göre değişiklik gösterebiliyor ve değişme
vakti geldiğinde cihaz uyarı veriyor. Cihazın şeffaf haznesi buğulanmadığı gibi yüz ifadelerinin de
görünür olmasını sağlıyor. Havanın ne zaman kirli olduğunu ve kullanım anında güvenli bir şekilde
hava solunduğunu bildiren uyarılar da cihazın ek özellikleri olarak öne çıkıyor.
Öncelikle havası oldukça kirli sayılabilecek büyük şehirlerde kullanılması beklenen kişisel
hava filtresi temmuz ayında piyasaya çıkacak. Ürün fiyatınınsa çok ucuz olmadığını belirtmek gere-
kiyor. Tanıtımı gerçekleştirilen yeni kişisel hava filtre cihazının hâlihazırda kullanılan yüz maskeleri-
nin ve hava filtrelerinin çeşitli türlerine göre üstün özellikleri olduğu söylenebilir. Ancak yakın gele-

55