Page 16 - Biyoloji 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 3

Her bir nefronda nefrona kanı getiren getirici atardamar ile kanı götüren götürücü atardamar arasında
bir kılcal damar yumağından oluşmuş glomerulus bulunur. Glomerulus kılcalları, Bowman kapsülü adı
verilen bir kapsülle çevrilidir. Glomerulus kılcalları ve Bowman kapsülünün oluşturduğu yapıya Malpig-
hi cisimciği denir. Kan plazmasındaki bazı maddeler, kan basıncının etkisiyle glomerulus kılcallarından
Bowman kapsülüne geçer. Glomerulus kılcalları, kendilerini saran podosit hücreleri sayesinde yüksek
kan basıncına diğer organların kılcal damarlarından daha dayanıklıdır. Henle kulpunun inen ve çıkan
kollarının alt tarafı daha ince duvarlara sahiptir.

3.Yönerge İdrar oluşumu kısaca açıklanır.

İDRAR OLUŞUMU
Bowman kapsülüne geçen süzüntü, nefron tübüllerinden (kanallarından) geçerek işlenir. Sırasıyla proksi-
mal tüpten, Henle kulpundan ve distal tüpten geçen süzüntünün içeriği işlenerek değişir. Böbrek; nefron-
larda idrar oluşturma işlevini süzülme, geri emilim ve salgılama olmak üzere üç aşamada gerçekleştirir.

Getirirci damar Götürürcü damar

Glomerulus
Bowman
kapsülü Kılcal
Süzülme damar

Nefron kanalı
Geri emilim

Salgılama

İdrar
İdrar oluşumu

Süzülme: Glomerulustan Bowman kapsülüne doğru tek yönlü geçiştir. Glomerulustaki yüksek kan ba-
sıncı sayesinde kan plazmasındaki bazı maddeler kılcal damarlardan Bowman kapsülüne geçer. Bu olaya
süzülme denir. Bowman kapsülüne geçen sıvıda inorganik tuzlar, glikoz, üre, su, amino asitler, vitamin-
ler, kreatin ve hemoglobinin yıkımı sonucu oluşan yıkım ürünleri bulunur. Süzülme hızındaki artış idrar
miktarında da artışa neden olur.

Geri Emilim: Bowman kapsülüne geçen süzüntü içindeki su ve bazı maddelerin homeostasiyi korumak
adına nefron tübülleri ve toplama kanalında geri emilirler. Geri emilim, nefron kanallarından nefronu
saran kılcal damarlara doğrudur. Geri emilim, pasif ya da aktif taşımayla olur. Süzüntünün yaklaşık
%98’i geri emilir. Geri emilimle glikoz, su, sodyum ve klor iyonları büyük oranda geri emilir.

Bowman kapsülünden proksimal tübüle geçen süzüntüden su, üre, elektrolitler, bikarbonat (HCO -
)
3
iyonları, tuz, glikoz ve bazı amino asitler gibi vücut için yararlı maddeler geri emilerek kana geçer. Henle
-
kulpunun inen kolunda su, çıkan kolunda tuz emilir. Distal tüpte bikarbonat (HCO ) iyonlarının, tuzun
3
ve suyun emilimi devam eder. Toplama kanalında su ve çözünen maddelerin emilimi gerçekleşir.

15