Page 16 - Fizik 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9 4

5. ÜNİTE > Isı ve Sıcaklık
Konu 9.5.1. ISI VE SICAKLIK 40 dk.
Kazanımlar 9.5.1.3. Sıcaklık birimleri ile ilgili hesaplamalar yapar.
°C, °F, K için birim dönüşümleri yapılması sağlanır.
1. Yönerge Sıcaklık birimleriyle ilgili hesaplama ve dönüşüm işlemlerinin yapılması sağlanır.
Bir maddenin sıcaklığı termometre ile ölçülür. Sıvılı termometreler ölçeklendirilirken, deniz sevi-
yesinde ve 1 atm basınç altındaki suyun donma ve kaynama sıcaklıkları referans olarak alınmıştır
(Görsel 1).

Suyun kaynama 100 212 373
sıcaklığı KS
Ölçülen değer C F K X
Suyun donma 0 32 273 DS
sıcaklığı

- 273 - 459 0
Mutlak sıfır

O
( C) ( F) (K) ( X)
O
O
Görsel 1: Sıcaklık ölçeklerinin gösterimi
Celcius, suyun donma sıcaklığını 0 °C, kaynama sıcaklığını 100 °C kabul ederek bu iki değerin arasını
100 eşit parçaya bölmüştür. Günlük hayatta sıcaklık birimi olarak Celcius tarafından oluşturulan santig-
rat derece (°C) kullanılır.

Fahrenheit, suyun donma sıcaklığını 32 °F, kaynama sıcaklığını 212 °F kabul ederek bu iki değerin arasını
180 eşit parçaya bölmüştür.

Kelvin, teorik olarak erişilebilecek en düşük sıcaklık olan -273,15 °C’yi (yaklaşık olarak -273 °C)
mutlak sıfır noktası olarak kabul etmiştir. Suyun donma sıcaklığını 273 K, kaynama sıcaklığını
373 K kabul ederek bu iki değerin arasını 100 eşit parçaya bölmüştür. Kelvin ölçeğinde başlangıç noktası
sıfır olduğu için sıcaklık oranlaması yapılabilir; 10 K sıcaklık, 5 K sıcaklığın iki katıdır, denilebilir.

Herhangi biri tarafından isimlendirilen bir termometrede suyun donma sıcaklığı DS °X, kaynama sıcak-
lığı KS °X olarak kabul edilsin.

Farklı ölçeklendirilmiş termometreler, aynı sıcaklık değerini farklı büyüklüklerde gösterebilirler. Bu bü-
yüklükler
C = F - 32 = K - 273 = X - DS
100 180 100 KS - DS
eşitliği kullanılarak birbirine dönüştürülebilir.
Örnek Sorular
1 Bir odanın sıcaklığı Celcius ölçeği kullanılarak 20 °C olarak ölçülmüştür.
Fahrenheit ölçeği kullanılarak ölçüm yapılsaydı odanın sıcaklığı kaç °F olarak ölçülürdü?
C F - 32 20 F - 32
Cevap: = bağıntısında C yerine 20 yazılırsa = olur. Buradan F = 68 °F bulunur.
100 180 100 180
2 Deniz seviyesinde ve 1 atm basınç altında ölçeklendirilen bir X termometresinde suyun donma sı-
caklığı 20 °X, kaynama sıcaklığı 200 °X olarak kabul edilmiştir.
Buna göre 30 °C sıcaklığı X termometresinde kaç °X olarak ölçülür?
C X - DS
Cevap: = bağıntısında değerler yerine konulursa
100 KS - DS
30 X - 20
= olur. Buradan X = 74 °X bulunur.
100 200 - 20

15