Page 175 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - Fizik 10

ÇÖZÜMLÜ SORULAR Optik FİZİK

45. Kalın kenarlı merceğe gönderilen tek renkli K, L ve M ışınları- 46. Şekil I’de kırmızı ışıkla aydınlatılan beyaz zemin üzerinde
nın kırılmadan sonraki ilerleme doğrultuları şekilde verilmiştir. sarı renkli kalemle yazılmış M harfi, Şekil II’de cyan ışıkla
aydınlatılan beyaz zemin üzerinde magenta renkli kalemle
yazılmış E harfi, Şekil III’de magenta ışıkla aydınlatılan be-
yaz zemin üzerinde kırmızı renkli kalemle yazılmış B harfi
verilmiştir. Şekil I, II ve III’teki zeminlere bakan gözlerin
önünde sırası ile mavi, yeşil ve sarı renkli filtreler bulun-
Asal eksen maktadır.

M E B
Buna göre, hangi ışınların izlediği yollar ayrı ayrı incelen- Şekil I Şekil II Şekil III
diğinde doğru olabilir?
A) Yalnız K B) Yalnız M C) K ve L
D) L ve M M E) K, L ve M E B

Şekil I Şekil II Şekil III

Çözüm:
Buna göre filtrelerin arkasından zeminlere bakan gözler
Merceğin yapıldığı maddenin ve bulunduğu ortamın kırı- hangi harfleri okuyabilir?
cılık indisleriyle ilgili bilgimiz yok. O yüzden kalın kenarlı
mercek ışığı toplar ya da dağıtır diyemeyiz. A) Yalnız M B) Yalnız E C) M ve B
D) E ve B E) M, E ve B
K ışını asal eksene paralel gelip asal eksene yaklaşarak
kırılmıştır. Eğer merceğin yapıldığı maddenin kırıcılık indisi
ortamın kırıcılık indisinden küçük olursa çizim doğru olur.
Çözüm:
L ışını optik merkeze gönderildiğine göre, mercek tara-
fından hiçbir şekilde kırılmaya uğramadan yoluna devam
etmesi gerekirdi. Ama asal eksenin üst tarafında bulunan
ortamın kırıcılık indisi, altında kalan ortamın kırıcılık indi- M E
sinden büyükse ve L ışını bu iki ortam arasındaki sınır açı-
sı ile gönderilirse şekildeki yolu izleyebilir. Şekil I Şekil II

M ışını asal eksene paralel gelip kırılma sonrasında asal
eksenden uzaklaşmış. Merceğin kırıcılık indisi ortamın kı-
rıcılık indisinden büyükse çizim doğru olur.
B
Cevap: E Şekil III

Şekil I’de zemin kırmızı ışık ile aydınlatıldığı için zemin
sadece kırmızı rengi ve M harfi (sarı = kırmızı + yeşil) de
kırmızı rengi yansıtır. Göz mavi filtrenin arkasından baktığı
için zemini ve harfi siyah görecektir. Bu yüzden M harfi
okunamaz.
Şekil II’de zemin cyan (mavi + yeşil) ışık ile aydınlatıldığı
için zemin cyan ve E harfi (magenta = kırmızı + mavi) de
mavi rengi yansıtır. Göz yeşil filtrenin arkasından baktığı
için zemini yeşil, E harfini ise siyah renkte görecektir. Bu
yüzden E harfi okunabilir.

Şekil III’te zemin magenta (kırmızı + mavi) ışık ile aydınla-
tıldığı için zemin magenta ve B harfi de kırmızı rengi yan-
sıtır. Göz sarı (kırmızı + yeşil) filtrenin arkasından baktığı
için zemini kırmızı, B harfini de kırmızı görecektir. Bu yüz-
den B harfi okunamaz.
Cevap: B

173