Page 4 - Mantık | 2.Ünite

Stoacılar Aristoteles’ten sonra mantık konularıyla uğraşmışlardır. Stoacılara göre mantık, şekille ve
dille ilgili bir bilim olmalıdır.
İslam dünyasında mantık çalışmaları Aristoteles’in eserlerinin Arapçaya çevrilmesi ile başlamıştır.
Farabi, İbni Sinâ, Fahrettin Razî ve Seyit Şerif Cürcani ünlü İslam mantıkçıları arasında sayılabilir. Bir

filozof olarak, Platon ve Aristo felsefesini İslam felsefesi ile bağdaştırmaya çalışmıştır. Ayrıca Aristoteles’in
eserlerini daha açıklayıcı ve anlaşılır hale getirmiştir. Batı dünyası Aristoteles’i Farabi’nin eserlerinden
okumuştur. Farabi İslam dünyasındaki mantık çalışmalarından dolayı Mualim-i Sâni (ikinci öğretmen )
unvanını almıştır.
Aristoteles’in eserlerinin Latinceye çevrilmesiyle de Batıdaki mantık çalışmaları başlamıştır. Albertus

Magnus (Albırt Magnus), Thomas d’Aquino (Akinolu Tomas) Orta Çağ Avrupa’sındaki Aristoteles
mantığının ünlü temsilcileridir. Rönesans’a kadar Aristoteles mantığı Avrupa’da egemenliğini devam
ettirmiştir. Rönesans’tan sonra, doğa bilimlerinde görülen gelişmeler Aristoteles mantığının yöntem olarak

yetersizliğini ortaya çıkarmıştır. Bacon (Beykın) ve Descartes (Dekart) metot olarak Aristoteles mantığının
temeli olan kıyasın yetersizliğini ifade etmişlerdir. Metot olarak yeni yollar aranmış ve bilimlerde gerek
genel gerekse özel metotların saptanmasına yol açılmıştır. Mantığın metot olarak anlaşılması Yeni Çağ
Felsefesi’nde öğrenim amaçlı yazılan mantık kitaplarının asıl konularının ihmale uğraması ve metot
sorunlarının ön plana çıkması sonuçlarını doğurmuştur.

19. yüzyılın ikinci yarısında sembolik mantık alanında gelişmeler başlamıştır. De Morgan (Dö
Morgın) ve S. Jevons (Jevins) çalışmaları ile mantığı matematiğe dayandıran bir sistem alanı kurulmuştur.
Sonraki çalışmalarla mantık matematikten bağımsız olarak ele alınmış ve matematiği mantık alanına

değerlendirme çalışmaları yapılmıştır.
Sembolik mantık, G. Frege tarafından önermeler ve niceleme mantığından oluşan iki değerli mantık
olarak adlandırmıştır. 20. yy'da Russell (Rasıl) arkadaşı Whitehead (Vaythed) ile birlikte yayımladıkları
"Principia Mathematica (Matematiğin Prensipleri)" adlı eser ile lojistik de denilen sembolik mantığın
kurucusu kabul edilmiştir.

J. Lukasiewicz (Lukasiyeviç) ve E. L. Post tarafından çok değerli mantık sistemleri kurulmuştur. H.
Reichenbach (Rayhınbah) sonsuz sayıda doğruluk değeri olan “olasılık mantığı” sistemini kurmuştur. Daha
sonraları kiplik mantığı, özdeşlik mantığı, varlık mantığı adları altında çalışmalar yapılmıştır.

Sorular
1......................,mantığı bilim dalı hâline getirmiştir.

. 2. Aristoteles........................... doğru bilgiyi elde etmenin aracı olarak görmüştür.
3.Aristoteles akıl yürütme biçimlerinden ................................................. önem vermiştir.

42