Page 89 - Proje Hazırlama (Tüm Kitap)

Okuma Köşesi

Görsel 3.3.3: Merak etmek

YILMAYAN MERAK
Yeryüzünde canlıların görülmesinden bu güne ka- Bir fikir (hipotez), tek başına ne kadar akıllıca olur-
dar geçen zamanı takvimimizin bir yılına sıkıştırabil- sa olsun, yalnızca sizin kafanızdadır. Zihninizin bir ya-
seydik, insanoğlunun en çok bilgi topladığı dönemin ratmasıdır, her zaman doğru olması gerekmez. Fikir-
bu yılın yalnızca birkaç saniyesi kadar sürdüğünü gö- ler deneyle kanıtlanınca sağlamlaşıp yönlendirilirler.
recektik. Biz insanlar, bu kadar kısa bir zaman içinde, Bir fikrin, gerçeğin karşılığı olup olmadığını anlamak
kendimiz hakkında bu kadar çok şey öğremeyi nasıl için, onun doğayla gerçekten uyuşup uyuşmadığını
becerdik? İnsanların başarmış olduğu şaşırtıcı bilgi sınamamız gerekir. Beklenen şey olmazsa, fikir (hi-
birikiminin kökleri, her şeyden önce içimizde doğuştan potez) yetersizdir.Yetersiz veya yanlış bir fikrin mutla-
var olan o yılmaz merak tutkusu ve doymak bilmez ka kötü bir fikir olması gerekmez. Sizin bir dizi deney
açıklama arzusundadır. İlk çağlardan beri bizi kuşatan yapmanıza yol açabilir.
bilinmeyenlerin gizemini, onu anlamaya çalışarak yok Diyelim, arabanızın motoru çalışmıyor. Motor ka-
etmeye çabaladık. Bilinmeyen ister barınak yapmada pağının altında yaptığınız bir incelemeden sonra,
olsun ister savaşta, tarımda, denizcilikte veya yeni ka- bozukluğun benzin pompasında olduğu kanısına va-
raları keşfetmekte bütün insan uğraşlarında istenme- rıyorsunuz. Pompayı değiştirirseniz, motorun çalışa-
yen bir yoldaştır (Görsel 3.3.3). cağını öne sürüyorsunuz. Eğer bu gerçekse, o zaman
Merak, araştırma yapma biçiminde eylem doğurur. düşünceniz dikkate değerdir. Çünkü önermeniz dikka-
Ateş çıkarabilmek için taşları birbirine sürterken, dün- te değerdir. Düşünceniz, bu örnek dışında da genel-
yanın alt ve üst ucuna ulaşmak için bir köpek kızağı- lenebilirse daha fazla değer kazanır. Bir dizi bilinen
nı buzda yüzlerce mil sürerken, dağlara tırmanırken özellikler gösteren her bozuk araba, benzin pompası-
veya denizin derinliklerine dalarken, uçmak için araç nın değiştirilmesini gerektirecektir.
yaparken, kalıtım üzerine bilgi edinmek için binlerce Öngörülenleri doğrulayan bir deney, keyifli bir iştir;
meyve sineğinin davranışını ve görünüşünü sabırla özellikle de deneyi yapan kendinizseniz. Ama işiniz
saptarken keşfe çıkıyoruz. Araştırmak, gözlem yap- bitmemiştir. Deneylerin tekrar tekrar yapılması, mes-
mak demektir. Hissetmek, duymak, koklamak, tatmak, lektaşların fikrinin alınması, bilimsel toplantılarda su-
tepki göstermek, işitmek, sormak... Gözlemlediğimiz nulması ve sonucun yayımlanması gerekir. Bunların
şeyleri unutmayalım, kaybetmeyelim ve başkalarına hiçbiri kolay değildir. Genç bilim insanlarının öğren-
da eksiksiz aktarabilelim diye yazıyoruz. diği en önemli gerçek, bir şeyin doğruluğunu sonuna
Merak etmek ve bilgi toplamak, bilinmeyeni bilinir kadar kanıtlamanın ne kadar zor olduğudur. Önemli
yapmak için yeterli değildir. Bizim her şeyin nedenini olan, yılmamaktır.
arama özelliğimiz, fikir üretme yeteneğimizle ve fikir- Mahlon B. Hoagland, Hayatın Kökleri Çeviri,
lerimizi deneyle sınayabilmemizle birleşir. Bir fikir (te- Şen Güven, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 1993,
ori veya hipotez); gözlemleri, anlamı olan düzenlere Sayfa 141-146
sokar; gerçeklerin birbiriyle bağlantılı olacağı nokta-
ları öngörür.

88 89