Page 6 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 8.Ünite

8. ÜNİTE

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI

figüran : Genellikle tiyatro ve sinemada, konuş- turne : Bulunduğu yerden başka yerlere
ması olmayan veya konuşması çok az gösteri yapmak amacıyla giden
olan rollere çıkan kimse. tiyatro veya müzik sanatçılarının
jübile : Bir sanat veya spor dalında uzun süre gezisi.
çalışanların onuruna düzenlenen kutla-
ma töreni.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin gazeteden alınan bir haber metnidir. Metinde Türk sineması ve tiyatrosunun
önemli isimlerinden Münir Özkul’un vefatı ve yaşamıyla ilgili birtakım bilgiler verilmiştir.
Haber, bir olay ve bir olgu üzerine edinilen bilgidir. Haber metni ise elde edilen bilgilerin gazete,
dergi gibi yayın organları ya da televizyon, radyo gibi iletişim araçlarıyla topluma duyurulması ama-
cıyla hazırlanan yazılı metinlere denir.
Haber metnini yazan kişi anlatılanlar karşısında tarafsızdır. Olay bütün yönleriyle, inandırıcı bir
şekilde anlatılır, konu günceldir. Metinlerin nesnel bir anlatımı vardır. Haber metinlerinde toplumun
merak duygusu giderilir. Haber metinleri açık, anlaşılır bir dille yazılır.
Haberin başlığı kapsayıcı ve ilgi çekici olacak şekilde düzenlenir. Haber metninin giriş bölümü
haberin ne olduğunu açıklayıcı özellikler taşır. Haber bu özellikler dikkate alınarak yazılır.
Haber metni kendi içinde bütünlük taşımalıdır. Haberlerin toplumun geniş bir kesimini ilgilendir-
mesine, dikkat çekici ve çarpıcı olmasına, özellikle başlığının kendini okutacak ve dinletecek nitelik
taşımasına önem verilir. Haberin daha önce yayımlanmamış, duyulmamış olması gerekir. Haber me-
tinlerindeki bilgiler güvenilir kaynaklardan alınmalıdır.
Haber yazma sürecinde bilgi ve belge toplamak kadar onları sınıflandırmak, bir sıraya koymak;
neyi yazacağına neyi yazmayacağına karar vermek de o kadar önemlidir. Bu süreci düzenleyen en
önemli tekniklerden biri 5N1K kuralını habere uygulamaktır. “Ne, Nerede, Ne zaman, Nasıl, Neden
(Niçin), Kim” sorularının cevabının bir haberde olması okuyucuya önemli bir bilgi sunmuş olacaktır.
Haber metinlerinin yazımında, haberin türüne ve haberi yapacak kitle iletişim aracına göre bazı
teknikler kullanılır. Bu tekniklerden en çok kullanılanları piramit ve ters piramittir. Piramit tekniği;
habere ilişkin ayrıntıların metnin sonuna bırakıldığı tekniktir. Ters piramit tekniği ise haberin can alıcı
noktalarının metnin başında verildiği diğer ayrıntıların önem sırasına göre sıraya konduğu tekniktir.
Haber, giriş ve gövde bölümlerinden oluşur. Temel habercilik terimleri şunlardır:

Ajans : Haber toplama, yayma ve üye- Spot : Haber metninden daha
lerine dağıtma işiyle uğraşan büyük harfli puntolarla
kuruluş. dizilen, başlıktan sonra yer
Asparagas : Şişirme haber. alan haber ayrıntısı.
Dekroşe : Gazete ve dergilerde yan sütun- Stop press : En son gelen haber.
lara taşan yazı. Sürmanşet : Gazetelerin birinci sayfa-
İktibas : Başka bir kaynaktan elde edilen sındaki logonun üzerinde
yazının gazetede olduğu gibi kullanılan başlık.
yayımlanması. Sütun : Gazete, dergi, kitap vb.
Manşet : Gazetelerin ilk sayfasına iri pun- yazılı şeylerde sayfanın
tolarla konulan başlık. yukarıdan aşağıya doğru
ayrılmış olduğu dar bölüm-
Muhabir : Basın ve yayın organlarına haber
lerden her biri.
toplayan, bildiren veya yazan
kimse. Tekzip : Yalanlama.
Sansasyonel : Çarpıcı. Tiraj : Baskı sayısı.

272