Page 6 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 2.Ünite

2 ÜNİTE

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin Cumhuriyet Dönemi yazarlarından Mustafa Kutlu’ya ait bir hikâyedir. Bu hikâ-
yede yazar; Anadolu’daki köy, kasaba, şehir insanının günlük hayatındaki beklenti ve hayal kırıklıkla-
rını mekân olarak seçtiği tren istasyonunda dile getirmiştir. Mustafa Kutlu, Bir Saatlik Telâki ’de tren
istasyonunda geçen bir saatlik zamanı, lirik bir anlatımla ancak gerçekçi bir bakış açısıyla ve canlı
tasvirlerle yansıtmıştır. Yazar; okuduğunuz metinde roman, hikâye gibi türlerde kişilerin içinden ge-
çenlerin doğrudan aktarıldığı iç konuşma tekniğinden yararlanmıştır.
Mustafa Kutlu’nun Bir Saatlik Telâki adlı eserinin de bulunduğu ilk hikâye kitabı olan Ortadaki
Adam’da toplumsal değişme, çarpık şehirleşme, göç gibi temalar yer almaktadır. Bu hikâyelerde bi-
reysel ve toplumsal durumlar birbirini doğurarak iç içe geçmiştir. Mustafa Kutlu, kaleme aldığı hikâ-
yelerinde geçmiş kültüre, İslam’a, tasavvufa, erdeme ve insanın kendi iç dünyasına yer vermiştir. İs-
lami duyarlılık onun hikâyelerinde estetiğe bürünmüştür. Anlatımı sade ve samimidir. Mustafa Kutlu,
eserlerinde kullandığı teknikler ve geliştirdiği hikâye tarzıyla son dönem Türk hikâyeciliğinin önemli
isimlerinden biri olmuştur.
Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren hikâyeciliğimizin öncü isimleri Memduh Şevket Esendal,
Sait Faik Abasıyanık, Sabahattin Ali, Haldun Taner gibi sanatçılar olmuştur. Bu sanatçıların açtığı yol-
lar; birçok yazarın yeni ürünleriyle çeşitlenmiş, zenginleşmiş ve hikâye sanatının nitelikli örnekle-
rinin verilmesine zemin hazırlamıştır. 1950’lerden sonra özellikle şekil yönünden yenilikler ve tema
çeşitliliği, hikâye dünyamızda büyük gelişmeler oluşturmuştur. Tema ve şekil yönünden çeşitlenen
hikâye türünün gelişiminde Orhan Kemal, Oktay Akbal, Necati Cumalı, Orhan Duru gibi sanatçıların
yanında Mustafa Kutlu’nun da önemli bir yeri vardır.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Okuduğunuz metinde geçen “Bir sürü ipe sapa gelmez şeyler hatırlarım da bunları hatırlaya-
mam.”, “İstasyonlar birer kapalı kutudur.” cümlelerinde altı çizili kelime gruplarının anlamlarını
kullanıldıkları cümlelerin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe
Sözlük’ünden kontrol ediniz.
2. Okuduğunuz metinde “istasyon” ve “tren”, anlatıcının duyguları üzerinde nasıl bir etki bırakmıştır?
3. Metinde geçen “Tiktakların gürültüsünün bittiği yerden inceden bir düdük sesi kopuyor…” cüm-
lesinde yazar, işitsel ögelere yer vermiştir. Siz de metinden, çeşitli duyularla algılanan ayrıntıların
geçtiği cümleler gösteriniz.
4. Metinde geçen “İstasyonlar birer kapalı kutudur.”, “Her tren hasretler, arzular yüklenir gider.” gibi
örtük ifadeler, metnin dil ve anlatımını nasıl etkilemiştir? Siz de örtük ifadelere metinden örnek-
ler gösteriniz.
5. Metinde, yazarın tren istasyonunda tasvir ettiği insan manzaralarına günümüzdeki istasyonlarda
da rastlayabilir misiniz? Düşüncelerinizi nedenleriyle söyleyiniz.
6. Metinden hareketle kahramanın ruh hâli ile zaman ve mekân arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
7. Anlatıcının okuyucuyu hikâyeye dâhil etmek istediği bölümleri metinde gösteriniz.
8. Metinden, Türk toplumunun millî ve manevi değerleriyle örtüşen bölümleri gösteriniz.
9. Metindeki anlatım biçimi ve anlatım tekniklerini belirleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.
Anlatım Biçimi Anlatım Teknikleri

40