Page 15 - FİZİK 11 - BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 11 7

1. ÜNİTE > Kuvvet ve Hareket Kazanım 11.1.1.4 Bir vektörün iki boyutlu kartezyen koordinat sisteminde bileşenlerini çizerek
büyüklüklerini hesaplar.
Genel Beceriler: Bilim, Mühendislik, Matematik Okuryazarlığı Becerileri Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi KARTEZYEN KOORDİNAT SİSTEMİYLE EVRENİ TANIMLIYORUM 20 dk.
Amacı İki boyutlu kartezyen koordinat sisteminde vektörel büyüklüklerin dik bileşenlerini hesaplayabilme. Bireysel

Yönerge Verilen metinden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Yapay uyduların hareket edeceği yörünge, uydunun kulla-
nım amacına uygun olarak seçilir. Örneğin haritalama ve
görüntüleme yapan uyduların hareket ettikleri yörüngenin
irtifası, genellikle yeryüzüne yakındır. Böylece daha net
görüntüleme ve daha doğru ölçümler yapabilirler.

Hubble Uzay Teleskobu ve Uluslararası Uzay İstasyonu
da benzer şekilde Dünya’ya yakın yörüngede hareket
eder. Ancak düşük irtifalarda hareket eden uzay araçla- Görsel 1: Yapay Uydu
rının yörüngede kalabilmesi için yüksek hızlarda (yak-
laşık 30 000 kilometre/saat) hareket etmeleri gerekir. Bu nedenle düşük irtifada hareket eden uzay
araçlarının Dünya etrafındaki dönüşlerini tamamlama süreleri yani yörünge periyotları kısadır.
Örneğin Uluslararası Uzay İstasyonu, bir günde Dünya etrafında yaklaşık 16 kez döner.
Dünya üzerindeki belirli bir bölgeyi görüntülemesi gereken uydular, örneğin bazı meteoroloji uyduları
ve iletişim uyduları daha yüksek irtifalarda ve daha düşük hızlarda hareket eder ve Dünya etrafındaki
dönüşlerini yaklaşık 24 saatte tamamlarlar. Uzay aracının Dünya’ya göre sabit konumda hareket etme-
sine imkân veren bu yörünge yerden yaklaşık 35 000 kilometre yüksektedir. Yer sabit yörünge olarak da
adlandırılan bu yörüngede hareket eden uydular Ekvator çevresinde, Dünya ile aynı doğrultuda döner.
Aşağıdaki şekilde verilen Türksat haberleşme uydusu, Dünya merkezine 42 000 km uzaklıktaki dairesel
yörüngede 24 saatte ok yönünde 1 tur dönmektedir. A noktasından geçtikten 4 saat sonra yörünge
üzerindeki B noktasından, 8 saat sonra ise C noktasından geçiyor. Uydunun hızı 5 000 km/s olup hızı
hareket yörüngesine teğettir. Uydunun konum vektörü Dünya’nın merkezinden uyduya çizilen vektördür.

y

V = 5 000 km/s

x
A
Dünya Türksat Haberleşme Uydusu

13