Page 9 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 2

1. ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.1: Metinde geçen kelime ve kelime gruplarının anlamlarını tespit eder.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Tasarımın Evi: Sözcükler 25 dk.

Amacı Anlamı bilinmeyen kelime ve kelime gruplarını metnin bağlamından hareketle bulabilmek. Bireysel
Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Edebiyat ve Toplumsal İşlevi
(…)
Edebiyat ve toplum ilişkisi, zamanüstü bir değer olarak yerini bugün de korumaktadır. Yazar, okur ve
edebiyat evreni, toplumların gelişmişlik ve refah düzeyinin en belirgin göstergeleridir. Barış ortamının,
günümüz evreninden bakıldığında tesis edilmesinin büyük ölçüde edebiyatın zamanüstü gücüne ka-
vuşmasıyla sağlanabileceği anlaşılmaktadır.
(…)
İnsanoğlunun yeryüzünde varoluşundan beri, benmerkezci bir eğiliminin olduğu açıktır. Narsistik bir
tutum diyebileceğimiz bu yönüyle insan, sosyal döngü içinde, sosyal beğeniye dair kazanımlarını yü-
celtmeye çalışır. Bu kazanımlardan yoksun olan insan, saldırganlaşır ve yaşamın sağlıklı normlarından
uzaklaşır. Toplumda saldırganlık olgusunun ortaya çıkış nedenlerinden belki de en önemlisi, sosyal
yaşamda kendini gerçekleştiremeyip bu gereksinimin aykırı bir dışavurum biçimiyle kendini gösteren
“Bana ilgi duyun.” çağrısının çarpık bir uyarısıdır.

(…)
İşte böyle bir varoluş soyutlaması içinde saldırganlaşan bireyi/toplumu, sanat sevgisi ve zevki gibi bir
iksirle yeniden yaşama döndürüp onu rehabilite etmek… Edebiyat, yerine göre büyüleyici bir güç, ye-
rine göre zevk veren, eğlendiren ve bunu yaparken uyandıran, silkeleyen, düşündüren bir itici güçtür.
Ya yazarlık! Büyük sorumluluk üstlenmiş yaşamsal/toplumsal görev. Yazarlar sayesinde, belki de var-
lığımızı sorguluyoruz; anlamaya çalışıyoruz. Oktavio Paz’ın (Oktavyo Paz) bu bağlamda görüşü dik-
kat çekicidir: “.... Poe(Po), Faulkner(Folknır), Eliot (Elyot) olmaksızın XIX ve XX. yüzyılları kavramak
mümkün değildir.” Akut istikrarsızlıktan, yüzyılların düzensizlik ve edilgenliğinden, demagoji ve dik-
tatörlükten doğan sosyal spazmlardan kurtuluşun adresi edebiyat dünyası olmalıdır. (…) Toplumsal
gizli çatlakları, edebiyatın eleştirel ve doğal dürtüleriyle kapatmak olasıdır. Bireysel ve sosyal küremizin
karanlıkta kalan alanlarını aydınlatan en öncül güç, edebiyattır.
(…)
Melik Bülbül, Sadık Türkoğlu, Deniz Küzeci, Edebiyat ve Toplumsal İşlevi

Kelime Dağarcığı:
demagoji: Laf cambazlığı. iksir: Olağanüstü etkileri olduğuna inanılan varsayımsal ilaç. spazm: Arzu edilmeyen sıkıntı, dert.

1. a) Tabloda yer alan sözcüklerin sözlük anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz.
Tahmin ettiğiniz anlamların doğru olup olmadığını TDK Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.

Sözcükler Sözcüklerin Sözlük Anlamları
tesis etmek
benmerkezci
narsistik
norm
rehabilite
akut
edilgen

7