Page 3 - Bilgisayar Bilimi Kur 1| I. Bölüm

1.1. Etik Değerler

Etik; bireylerin ahlaklı ve erdemli bir hayat yaşayabil-
mesi için hangi davranışlarının doğru, hangilerinin yanlış
olduğunu araştıran bir felsefe dalıdır. Temelinde barın-
dırdığı güzel ahlaklı, adaletli ve iyi insan olma özellikleri
değişmese de zamana, bilimsel gelişmelere ve toplumun
gereklerine göre etik kavramına yüklenen anlam değişebil-
mektedir. Bir konuya ya da belirli bir meslek dalına özgü
etik davranışların tamamı etik değerler olarak tanımla-
nabilir. Bir alanın evrensel etik değerlerinin belirlenmesi
için o alanın toplum tarafından kabul gören ve görmeyen
davranışlarının tanımlanması ve bireylerin bunlara uygun
davranmalarının sağlanması gerekmektedir. Etik dışı ey-
lemlere ilişkin yaptırımlar, çoğu zaman toplum tarafından
belirlenmekte ve bu yaptırımlar gerekirse yasal düzenleme-
ler için belirleyici olmaktadır.

Günlük hayatımızın vazgeçilmez parçası hâline gelen bilişim teknolojileri; eğitim, sağlık, medya,
iletişim, ticaret ve bankacılık gibi sektörler başta olmak üzere pek çok alanda yaygın bir şekilde kullanıl-
maktadır. Bilişim teknolojilerinde yaşanan bu hızlı değişim ve yaygınlaşma, istenen bilgiye her zaman
ve her yerde erişebilme imkânı gibi faydalar sunmasının yanı sıra bu teknolojilerin tam olarak anlaşıl-
madan kullanımına yol açmakta ve bu durum da beraberinde pek çok sorun ortaya çıkarmaktadır. Bu
anlamda yaşanan sorunlardan birisi de zaman ve mekân sınırı olmaksızın erişilen bilginin doğruluğu-
nun ve kaynağının tespitidir. Gelişmekte olan ülkelerde toplumsal ve bireysel düzeyde artan rekabet
ortamı, maddi kazanç sağlama ve bilginin kaynağından çok sonuca odaklanan yaklaşımlar, etiğin geri
plana itilmesine yol açmaktadır. Gelişmiş toplumun önemli göstergelerinden birisi de gerek üretilen
bilginin gerekse bu bilgiyi kullanan bireylerin etik kurallara uyup uymadıklarıdır. Geleceğin bireyleri-
nin şekillenmesinde bilginin üretilmesi kadar bu bilgilerin etik kurallara göre üretilip paylaşılmasını da
sağlamak önem kazanmaktadır. Bu da etiğin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

1.2. Bilişim Teknolojileri ve İnternet Kullanımında Dikkat Edilmesi
Gereken Etik İlkeler
Bilişim teknolojilerinin ve İnternet’in kullanımı sırasında uyulması gereken kuralları tanımlayan
ilkelere bilişim etiği denir. Bu ilkelerin temel amacı, bilişim teknolojileri ve İnternet’i kullanan birey-
lerin yanlış bir davranış sergilemesine engel olarak onları güvence altına almaktır. Buna göre bilişim
etiği, bilişim teknolojilerinin kullanımı esnasında toplum tarafından kabul gören uyulması gereken
kurallar bütünüdür. Bilişim teknolojilerinin kullanımında yaşanan etik sorunların dört temel başlıkta
(fikrî mülkiyet, erişim, gizlilik ve doğruluk) ele alındığı görülmektedir. Aşağıda bu başlıklara kısaca
değinilmiştir.

1.2.1. Fikrî Mülkiyet
Bilişim teknolojileri alanında geliştirilen ürünler özellikle yazılım alanında ise arsa, ev, bilgisayar
kasası gibi maddi bir varlığın dışında somut olmayan bir kavramın sahipliği söz konusu olmaktadır.
Bu durumda bu sahipliğin ispatı çeşitli sıkıntılar doğurmaktadır. Aslında günümüzde bu sorunlar mü-
zik, edebiyat alanları için de söz konusudur. Hatta sanat alanındaki bu etik sorun, doğrudan bilişim
teknolojilerinin gelişmesi ile çığ gibi büyümüştür. Bu tür eserlerin günümüz teknolojisi ile kopyalanıp
dağıtılmasının oldukça kolay olması, asıl sahibine dair bilginin korunmasında önemli bir engel olarak

17