Page 18 - Bilgisayar Bilimi | Kur 1

1.2.2. Erişim

Bu başlık bilgiye erişimi anlatmaktadır. Sıradan bir vatandaş için herhangi bir bilişim teknolojisi
ürününden bilgiye erişim olarak düşünülebilir. Günümüzde deyim yerindeyse “googlelamak” olarak
ifade edebiliriz. Ancak bilgi daha özel bir formatta sunulmuş olabilir. Örneğin bir veri tabanında sakla-
nıyor olabilir. Bu durumda karşımıza üç sorun çıkmaktadır:

1. Bilgiye erişimi bilecek düzeyde bilişim bilgisi
2. Bilginin yararlılığını test edecek düzeyde bilgi okuryazarlığı
3. Bilgiye erişmenin varsa maddi karşılığı olan ekonomik güç

Günümüz insanı birinci sorunu aşmakta oldukça başarılı gibi görünürken, ikinci sorunun aşılmasın-
da hâlâ güçlükler söz konusudur. Çünkü bilgi yığınları artmakta ve bu bilginin doğruluğunu test etmek
güçleşmekte ayrıca, son kullanıcı dediğimiz vatandaşın bunu test etme bilincinin eğitilmesi gerekmek-
tedir. Üçüncü sorun olan ekonomik boyut için kütüphane veri tabanları bir çözüm olarak karşımıza çık-
maktadır. Bu durumda bilginin ücretsiz olması “Herkesin eşit derecede bilgiden yararlanmasını sağlar.”
çözüm önerisi, fikrî mülkiyet ile çelişecektir.

1.2.3. Gizlilik

Bir önceki başlıkta bahsettiğimiz gibi “googlelamak”, sıradan bir vatandaş için sıradan bir davra-
nış hâline gelmiştir. Bugün herkes aklına gelen her şeyi özgürce Google’da aramaktan çekinmemekte-
dir. Oysaki her arattığımız şey ile birlikte hatta bilişim ortamında yaptığımız her eylem ile ardımızda
“ekmek kırıntısı” olarak tabir edilen izler bırakıyoruz. Eğer birilerinin bizim bu bıraktığımız ekmek
kırıntılarını takip ettiği hissine kapılırsak ne kadar rahatsız olacağımızı bir düşünün. Örneğin Goog-
le’da arama yaparken karşınıza çıkan reklamların sizin daha önce tarattığınız şeylerle ilgili olduğunu
fark etmişsinizdir. Sadece tarama yaparken değil, birçok kurum ve kuruluşa üye olurken dijital tekno-
lojilerden yararlanıyoruz. Örneğin hastane kayıtları. Çoğu hasta hastane kayıtlarının başka kişilerle
paylaşılmasını istemez. İşte gizlilik dediğimiz kavram kişiye ait her türlü bilgiyi (ki bu bilgi sadece ad
ve soyadı değil, kişinin duygu, düşünce, siyasi eğilim, dini inancı, planı, fantezi dünyası ve korku gibi
bilgilerini de içerir) saklama becerisidir. Ancak bilginin saklanması dışında bu bilginin doğru kişilerle
doğru zaman diliminde de paylaşılması gizlilik başlığını ilgilendirir. Örneğin hasta, bilgilerini doktoru
ile paylaşmak zorundadır.

İzlenmekten kaçınmak için açık kaynak dünyasından alternatifler kullanılabilir.
Örnek olarak https://duckduckgo.com sitesini inceleyiniz.

1.2.4. Doğruluk

Tahmin edilebileceği gibi bilişim alanında şahsımıza ait bilgiler bizim dışımızdaki kişiler tarafından
da kayıt altına alınabilmektedir. Ancak bu bilgilerin doğruluğu kimin sorumluluğundadır? Biz kendi-
mize ait bilgileri kontrol etme hakkına sahip olmalıyız ve kendimize ait bilgileri kendimiz kodlayacak-
sak bunun sorumluluğunu da üstlenmek zorundayız. Ayrıca anonim bilgilerin doğruluğunun sorum-
luluğu kimde olmalıdır? Örneğin Wikipedia açık bir sistemdir. Bu sistemdeki verilerin doğruluğunun
garantisi kimdedir gibi sorular bu başlık altında ele alınmaktadır.
Uluslararası Bilgisayar Etik Enstitüsüne göre bilişim teknolojilerinin doğru bir şekilde kullanılabil-
mesi için aşağıda belirtilen 10 kurala uyulması gerekmektedir.
1. Bilişim teknolojilerini başkalarına zarar vermek için kullanmamalısınız.

2. Başkalarının bilişim teknolojisi aracılığı ile oluşturduğu çalışmaları karıştırmamalısınız.

17