Page 24 - Biyoloji 10 | 1.Ünite

1 MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME

BÖLÜM

1.1.3. EŞEYSİZ ÜREME

Ana canlının döllenme olmaksızın yeni bireyler oluşturmasına eşeysiz üreme denir. Eşeysiz üre-
meyle oluşan yeni canlılar, birbiriyle ve ana canlıyla aynı genetik özelliklere sahiptir. Mutasyon gerçek-
leşmediği sürece kalıtsal çeşitlilik sağlanmaz. Eşeysiz üreme canlıların uygun ortamlara dağılıp hızla
çoğalmasını sağlar. Çevre koşulları değişmediği sürece çevreye uyum sağlamış bireyler oluşur. Ancak
kural olarak eşeysiz üremede kalıtsal çeşitlilik olmadığı için değişen ortam şartlarına uyum güçleşir.

Eşeysiz üremenin temeli mitoza dayanır. Tek bir ata canlının olması yeterlidir. Çoğalma hızı yüksektir.
Kısa sürede çok sayıda yavru bireyler oluşur. Eşeysiz üreme tek hücrelilerin, bitkilerin, mantarların ve
hayvanların bazılarında görülür.

Eşeysiz üreme çeşitleri

a Bölünerek üreme

a Tomurcuklanma
a Sporla üreme

a Rejenerasyon

a Partenogenez

a Bitkilerde vejetatif üreme

Bölünerek Üreme

Bölünerek üreme, prokaryot canlılarda ve ökar-
yotik tek hücrelilerde görülür. Bölünerek üreme en
hızlı üreme tipidir. Birey sayısı geometrik dizi şek-
linde (2,4,8,16,32...) artar. Prokaryotlarda bölünerek
üreme, mitoz esasına dayanmaz. Çünkü mitoz keli-
me anlamı olarak çekirdek bölünmesi demektir. Ata
canlı, ikiye bölünerek ürer. Ökaryot tek hücrelilerde,
bölünerek üreme mitoz esasına dayanır. Çekirdek ve
sitoplazma bölünmesi gerçekleşerek iki yeni hücre
oluşur.
Bakterilerde önce DNA kendini eşler ve eşlen-
me tamamlandıktan sonra DNA’lar birbirinden ayrı-
lır. Hücre zarı içeriye doğru çöker. Sitoplazma ikiye
bölünür. Arada hücre duvarı oluşarak bölünmeyle iki
yeni bakteri meydana gelir (Görsel 1.15). Uygun ko-
şullarda bazı bakteriler yirmi dakikada bir bölünerek
çoğalır. Görsel 1.15: Bakterilerde ikiye bölünmeyle üreme

BİYOLOJİ 10 36