Page 20 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

1.4.3. DOLAŞIM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Kalp krizi, damar tıkanıklığı, tansiyon, varis, kangren gibi rahatsızlıklar en sık rastlanılan dolaşım siste-
mi rahatsızlıklarıdır.

Kalp Krizi (Enfarktüs) Koroner
damarlar
Koroner damarların tıkanması ya da
daralması sonucu kalbe yeterince besin ve
oksijen ulaşamamasıyla oluşan bir rahat-
sızlıktır. Bu durum kalp krizine (miyokard Daralmış
damar
enfarktüsü) neden olur (Görsel 1.4.16). Normal
Koroner arter daralmalarında bypass damar
denilen bir operasyonla kalbin yeterince
beslenemeyen bölümüne kan akışı sağlanır.

Görsel 1.4.16: Kalp damarlarındaki daralma
Damar Tıkanıklığı
Vücutta büyük ve orta çaplı atardamarların iç yüzeyinde yağlı maddeler birikip plak oluşturabilir
(Görsel 1.4.17). Madde birikimiyle daralan ve sertleşen damar, dokulara yeterince kan taşıyamaz. Bu
durum, damar tıkanıklığına ve kalp krizine neden olur. Plak oluşumunun yanı sıra kan pıhtıları ve hava
baloncukları da damar tıkanıklığına neden olabilir. Damar tıkanıklığı görülme olasılığı kalıtsal olabi-
leceği gibi cinsiyete, ilerleyen yaşa, yüksek tansiyona, diyabete, aşırı strese, aşırı yağlı ve karbonhidratlı
beslenmeye bağlı olarak artar. Uzun süre yüksek kan basıncına maruz kalmak, atardamarların esnekliğini
kaybetmesine yol açar. Bu durum atardamarlarda yağ birikimini ve plak oluşumunu hızlandırır.

Plak oluşumu

Görsel 1.4.17: Böbrek atardamar tıkanıklığı
Yüksek Tansiyon
Kasılma basıncının 140 mmHg, gevşeme basıncının 90 mmHg’den büyük olma durumuna yüksek tan-
siyon adı verilir. Sağlıksız beslenme, egzersiz azlığı, metabolizmadan kaynaklanan nedenler, stres ve genetik
yatkınlık hipertansiyonun nedenlerindendir. Tuzlu besinlerin sık tüketilmesi, böbreklerden daha fazla suyun
emilmesine yol açar. Dolayısıyla kan hacmi artar. Kan hacminin artması damara yapılan basıncı da artırır. Hi-
pertansiyon tedavi edilmezse kalp krizine, felce, beyin kanamasına, böbrek hasarına ve görme kaybına neden
olabilir.
Kasılma basıncının 90 mmHg, gevşeme basıncının 60 mmHg’den küçük oluşu düşük tansiyon olarak ad-
landırılır. Düşük tansiyon; endokrin hastalıklar, vitamin ve mineral eksikliği, vücudun susuz kalması, kalp
hastalıkları, kan kaybı gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Düşük tansiyonun en yaygın belirtleri baş dönmesi,
bulanık görme, soğuk ve soluk cilt, mide bulantısı, kalbin hızlı atması, yorgunluk ve bayılmadır. Tansiyonun
normal değerlere döndürülüp homeostasinin sağlanması için sağlıklı ve düzenli beslenmek, vücudun su ve tuz
dengesine dikkat etmek gerekir.
124