Page 4 - Biyoloji 12 | 3.Ünite

Kök sistemi; bitkiyi toprağa bağlar, bitkinin topraktan su ve mineral
almasını sağlar. Kökler fotosentez yapamaz. Havuç, turp ve kereviz
gibi besin depolayabilen bitkilerin köklerinde, sürgün sisteminde foto-
sentezle üretilen organik besinler depolanır. Kurak bölgelerde yetişen
bitkilerin kökleri, su ve mineral alımını gerçekleştirmek için oldukça iyi
gelişmiştir.
Sürgün sistemi; toprak yüzeyinde kalan gövde, dal, yaprak, çiçek ve
meyveden oluşur. Dallar üzerinde bulunan tomurcuklar; farklılaşarak
yeni dalları, yaprakları ve çiçekleri oluşturur. Sürgün sisteminde foto-
sentezin gerçekleştiği yapılar yer alır.

Bitkisel Dokular

Çok hücreli canlılarda belirli bir görevi yapmak üzere farklılaşmış hüc-
relerin oluşturduğu topluluklara doku denir. Bitki yapısını oluşturan do-
kuların bir kısmı büyüme ve gelişmede rol oynar. Bir kısmı da fotosen-
tez, madde taşınması, maddelerin depolanması gibi fizyolojik işlevleri
gerçekleştirir.

Bitkilerde yer alan dokular; üstlendikleri görevlere göre meristem, te-
mel, iletim ve örtü doku olmak üzere dört gruba ayrılır.
1. Meristem Doku
Meristem doku; bitkilerde kök, gövde ve dalların uç kısmındaki büyü-
me bölgelerinde bulunur. Sürekli bölünebilme yeteneğine sahip farklı-
laşmamış hücrelerden oluşur. Meristem hücreleri; canlı, bol sitoplaz-
malı ve büyük çekirdekli, ince çeperlidir. Bu hücrelerin metabolizmaları
hızlıdır. Hücreleri arasında boşluk bulundurmaz. Koful bulundurmayan
ya da küçük kofullara sahip olan hücrelerdir. Meristem hücrelerinin en
önemli özellikleri, canlı oldukları sürece mitozla yeni hücreler meydana
getirebilmeleridir. Meristem hücrelerinin bölünmesiyle meydana gelen
yeni hücreler, farklılaşarak çeşitli dokuları, dokular da bir araya gele-
rek organları meydana getirir. Böylece bitki büyür ve gelişir. Meristem
doku, bitkilerde enine kalınlaşmayı ve boyca uzamayı sağlar. Sekoya
ve ginko gibi yüzyıldan fazla süre yaşayabilen ağaçlarda da meristem
doku bulunur ve büyüme devam eder. Bu nedenle meristem doku, bö-
lünür doku ya da sürgen doku adını alır. Meristem doku, bulunduğu
yere ve kökenine göre sınıflandırılır (Görsel 3.2).

Görsel 3.2: Meristem doku çeşitleri

3. ÜNİTE 132