Page 16 - Coğrafya 12 | 4.Ünite

Çevre Anlaşmalarının Etkileri

Dünyada çevre sorunlarının artması ve sınırları aşan küresel etkilerinin görülmesi ülkeleri uluslararası
çözüm arayışlarına itmiştir. Çevre sorunlarının insanlığın geleceğini tehdit etmeye başlaması iş birliğini
zorunlu hâle getirmiştir. Çevre sorunları, uluslararası alanda ilk olarak 1972 yılında Stockholm İnsan ve
Çevre Konferansı’nda ele alınmıştır.

Uluslararası çevre anlaşmalarının, imza atan taraf ülkeler için bağlayıcı olması çevre sorunlarının çözü-
müne katkı sunmaktadır. Ülkelerin anayasa ve kanunları, alınan çevresel kararlardan etkilenmiştir. Ulus-
lararası anlaşmalar ve yasal düzenlemeler devletlerin çevre politikaları belirlemeye yönelik adım atmasını
sağlamıştır. Uluslararası çevre sözleşmeleri çevre sorunlarına çözüm üretmede yol gösterici olmuştur.

Dünya üzerinde meydana gelen çevre sorunlarının çözümüne yönelik başlıca çevre anlaşmaları şunlardır:

Rio Dünya Çevre Zirvesi: Birleşmiş Milletler Rio Dünya Çevre Zirvesi 1992 yılında Brezilya’nın Rio de
Janeiro kentinde toplanmıştır. Rio Konferansı, çevre sorunlarının çözümüne yönelik ilkelerin devlet yöne-
timlerince kabulü açısından önemli bir adımdır. Çevre sorunlarının önlenmesinde sürdürülebilir kalkınma
yaklaşımının benimsendiği konferans ile aşağıdaki sözleşmeler taraf ülkelerce imzalanmıştır.

• Biyoçeşitlilik Sözleşmesi: Sözleşmenin üç temel amacı; biyoçeşitliliğin korunması, ekosistemlerin ve
biyoçeşitlilik kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ile genetik kaynakların adil paylaşımıdır.

• Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi: Sözleşme, uluslararası iş birliği ve ortak düzenlemelerle aşırı ku-
raklık yaşanan ülkelerde çölleşmeyle mücadeleyi ve çölleşmenin etkilerinin azaltılmasını amaçlamak-
tadır. 195 ülke ve Avrupa Birliği sözleşmeye taraftır.

• İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi: Sözleşme, iklim değişikliğinin ortaya çıkaracağı sorunların
üstesinden gelmek için genel bir çerçeve oluşturur. Atmosfere sera gazı salınımının azaltılması, ekono-
mik gelişimin sürdürülebilir bir şekilde gerçekleşmesi sözleşmenin başlıca amaçları arasındadır.

Rio Çevre Zirvesi’nin temel ilkelerinin uygulama belgesi Gündem 21 olarak adlandırılmıştır. Sözleşmenin
sonuç bildirgesi olan Gündem 21, kalkınma ve çevre arasında denge sağlanmasını hedefleyen “21. yüzyılda
sürdürülebilir ekonomi” kavramının gerçekleştirilmesine yönelik bir eylem planıdır.

CITES: CITES (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine
İlişkin Sözleşme) adlı uluslararası anlaşmanın amacı; yabani hayvan ve bitki türlerinin, uluslararası ticare-
tinin canlıların hayatta kalmalarını tehdit etmemesini sağlamaktır.

Nesli tükenmekte olan canlıları korumayı amaçlayan ve 1973’te yürürlüğe giren sözleşmeye 183 ülke ta-
raftır.

Viyana Sözleşmesi (1985) ve Montreal Protokolü (1987): Ozon tabakasındaki seyrelmenin önlenmesine
yönelik olarak ozon tabakasının korunmasına ilişkin Viyana Sözleşmesi ve ozon tabakasını incelten mad-
delere ilişkin Montreal Protokolü yapılmıştır.

Viyana sözleşmesi ve Montreal Protokolü ozon tabakasındaki seyrelme karşısında hükümetler arası işbir-
liği sağlamayı teşvik etmiştir.

Habitat Konferansı: Birleşmiş Milletler tarafından gerçekleştirilen Habitat Konferansları’nın konusu
kentleşme ve konut ihtiyacıdır. Konferansın amacı yerleşim birimlerinin insanlar için sağlıklı, güvenli, adil
ve yaşanabilir olması için yapılacak çalışmaların belirlenmesidir. Birincisi 1976’da Vancouver’da (Kana-
da) gerçekleştirilen konferansın ikincisi 1996’da İstanbul’da, üçüncüsü ise 2016 yılında Kito’da (Ekvador)
yapılmıştır.

208