Page 20 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

A) HARİTALARDA TEMEL KAVRAMLAR

Konuya Başlarken
İnsanlar, gezip gördükleri yerleri daha sonra bulabilmek amacıyla bu yerlerin gidiş geliş yollarını
kolay şekil alabilen taşlara çizmişlerdir. Bu çizimler, haritacılığın başlangıcı olarak kabul edilir. Bu
haritalar, kağıdın bulunmasıyla birlikte kağıtlara çizilmeye başlanmıştır. Günümüzde ise haritacılık,
teknolojik gelişmelere bağlı olarak yeni bir boyut kazanmış ve günlük hayatımızın vazgeçilmez bir
parçası hâline gelmiştir.
1. Günlük yaşamınızda haritalara en çok hangi durumlarda ihtiyaç duyarsınız?
2. Modern haritacılık hangi kolaylıkları sağlamıştır?

Coğrafi özelliklerin dağılışının yapılabilmesi için haritalar coğrafya
bilimi için vazgeçilmez bir unsurdur.
Coğrafya biliminin vazgeçilmez bir unsuru olan haritaların ne ol-
duğu, nasıl kullanılması gerektiği ve neyi ifade ettiği gibi soruların an-
lamlandırılabilmesi için harita okuryazarlığı becerisinin kazanılması
gerekmektedir.
Bir alanın kuş bakışı görünümünün ölçek kullanılmadan düzlem
üzerine aktarılmasına kroki denir (Görsel 1.37). Yeryüzünün tama-
mının ya da bir kısmının kuş bakışı görünümünün belli bir oranda kü-
çültülerek düzlem üzerine aktarılmasına ise harita denir (Harita 1.6).

Görsel 1.37: Kroki Harita 1.6: Harita

Haritalarda Hata Türleri

Gerçek ve İz Düşüm Alan Farkından Kaynaklanan Hata: Eğimli
arazilerin yamaçları haritaya tam olarak aktarılamaz. Bu durum, çizi-
mi yapılan alanın haritada hesaplanan alanı (iz düşüm alanı) ile ger-
çek alanı arasındaki farkı ortaya çıkarır. Örneğin Türkiye’nin gerçek
alanı 814.578 km² iken iz düşüm alanı 779.452 km²dir.
Dünya’nın Şeklinden Kaynaklanan Hata: Dünya’nın şeklinin
küresel olması, Dünya yüzeyindeki bir alanın düzlem üzerine gerçe-
ğine yakın bir şekilde aktarılmasını imkânsız hâle getirir. Bu neden-
le tüm haritalar, Dünya yüzeyindeki gerçek görüntüsünün birebir
aynısı değildir. Haritası çizilen alan büyüdükçe Dünya’nın şekline
bağlı hata artar. Örneğin plastik bir topu ikiye kesip her iki parça-
sını bir masa üzerinde düzleştirmeye çalıştığınızda bunun mümkün
olmadığını görürsünüz.
Dünya’nın küresel şeklinden kaynaklanan hatalardan bazıları
şunlardır: alanların değişmesi, uzunlukların değişmesi, açıların de-
ğişmesi (paralel ve meridyenlerin), şekillerin bozulması.

66
ı ı| |ı ı