Page 26 - Fen Lisesi Fizik 12 | 5. Ünite

5.

ÜNİTE 5.3. FOTOELEKTRİK OLAYI
5.3. FOTOELEKTRİK OLAYI

5.3.1. FOTON KAVRAMI

Max Planck’ın siyah cisim ışıması konusundaki fikirlerinden etkilenen Einstein, ışığın enerji paketlerinden
oluşuyor olabileceğini düşündü. Einstein, Planck’ın atomlara uyguladığı matematiksel kuant (enerji paketi)
fikrini ışığa uygulamıştır. Işığı oluşturan bu enerji paketleri sonradan foton adını almıştır. Maxwell denk-
lemleriyle özetlenen ışığın dalga tanımıyla çeliştiği için başlangıçta bu fikre pek sıcak bakılmamıştır. Ancak
yapılan deneyler, Einstein’ın ışık taneciği fikrini desteklemiştir.
• Fotonlar, elektromanyetik dalgaların yapı taşları olduklarından ışık hızıyla gider.
• Fotonlar, kütlesiz olmalarına rağmen proton ve elektron gibi kütleli parçacıklarla etkileşime girebilir.
• Fotonlar, yüksüzdür ve kararlı yapıdadır.
• Durgun kütleleri ve durgun enerjileri yoktur.
• Enerjileri, elektromanyetik dalganın dalga boyu ve frekansına bağlıdır.

UYGULAMA 1

ÇÖZÜM ALANI
Enerjisi atomun 1. uyarılma düzeyinden fazla olan bir
elektron atomu uyarabilirken enerjisi 1. uyarılma se-
viyesinden fazla olan bir foton atomu uyaramamak-
tadır. Bu durumu ve yukarıda anlatılanları göz önün-
de bulundurarak foton kavramını kısaca açıklayınız.

254
5.3.2. FOTOELEKTRİK OLAY

Fotoelektrik ışığın tanecikli yapısını ortaya koyan ilk Elektron
olaydır. Bir kaynaktan yayılan fotonların bir madde
yüzeyine düşürülmesi suretiyle maddeden elektron Foton
koparılması şeklinde gerçekleşir. Bu olayda maddenin
yüzeyinden yayılan elektronlara fotoelektron adı ve-
rilir (Görsel 5.3.1). Fotoelektrik olayda foton bir par-
çacık olarak bir başka parçacıkla (elektronla) etkileşir. Fotoelektron
Çekirdek

Görsel 5.3.1: Fotoelektrik etki modeli

Hertz’in Fotoelektrik ile İlgili Çalışmaları
Fotoelektrik olay, ilk defa 1887 yılında Heinrich
Rudolf Hertz (Görsel 5.3.2) tarafından elektroman-
yetik dalgaların varlığını kanıtlamaya çalışırken orta-
ya konulmuştur.

Görsel 5.3.2: Heinrich Rudolf Hertz