Page 3 - Fizik 9 | 1.Ünite

“Evren bütün değişimlerine rağmen bir düzen ve bütün ayrıntılarına

rağmen bir ahenk içindedir.”

İbn-i Heysem

"Dünya masmavi görünü- edilmiştir.
yor, ne kadar da muhteşem. Gökyüzünde nelerin ol-
İnanılmaz!" duğuna ve zamanı belirle-
Bu sözler 12 Nisan 1961 meye dair sorulara cevap
tarihinde uzaya çıkan ilk insan vermek için icat edilen araç-
Yuri Gagarin’e (Yuri Gagarin) lardan biri de usturlaptır.
aittir. Gagarin bu sözleri söylediğinde Dünya yüze- “Astrolabe” olarak adlandırılan usturlap, MÖ 2. yüzyıl-
yinden 300 km uzakta bulunuyordu. İnsanlık tarihine da Yunanlılar tarafından icat edilmiştir. Antik Çağ’da
öncü bir kahraman olarak adını yazdıran Yuri Gaga- biraz daha geliştirilmiş olan usturlapın asıl çeşitliliği ve
rin, “Vostok-1 (Vostok)” füzesi ile uzaya çıkmış, kırk beş kullanımının 8. yüzyılda Arap-İslam kültüründe arttığı
dakika süren uçuşla Dünya’yı turlamış ve sonra başarılı bilinmektedir. Endülüs Dönemi’nde Müslümanlardan
bir dönüş yapmıştır. O gün tüm dünya uzaydan yapı- öğrenilen usturlap, özellikle İspanyol ve Portekizli de-
lacak konuşmaya odaklanmış ve duyulan bu sözler nizciler tarafından açık deniz seyrinde kullanılmıştır.
gezegenimizin ne kadar özel olduğunu bir kez daha Cep saatine benzeyen usturlap Güneş, Ay ve yıldız-
vurgulamıştır. ların konumu, zamanın ölçülmesi amacıyla kullanıl-
Gagarin’in bu başarısı tarih boyunca bilime katkısı mıştır. Avrupa’ya Doğu’dan ulaşan pusula ve usturlap
bulunan tüm insanların başarısıdır. Irk, dil, din ayrımı sayesinde okyanus denizciliği başlamıştır. Usturlapın
gözetmeyen bilim, insanlığın birleştiği alanlardan bi- Avrupa’ya geçişi ile bu dönem bilim adamlarının el-
ridir. İlk çağlardan bugüne insan içinde bulunduğu lerindeki mekanizmalara yeni eklemeler ve çeşitlen-
evreni merak etmiş ve evrene dair sorularına cevap dirmeler yaparak usturlapı geliştirdikleri görülmektedir.
bulmaya, günlük yaşam problemlerini çözmeye ça- Yüzyıllar boyu Batı ve Doğu uygarlıklarında yoğun ola-
balamıştır. İnsanların doğa olaylarını açıklayabilme, rak kullanılan usturlap yeni icatlarla 18. yüzyıldan son-
Dünya’nın gizemini çözebilme arzusu ile sorduğu so- ra önemini kaybetmeye başlamıştır.
rular coğrafi özelliklere göre kısmen değişse de özün- Bilim yüzyıllar süren deneyim, gözlemlerle geliş-
de benzer sorulara cevaplar aranmıştır. Örneğin açık miş ve gelişmeye de devam etmektedir. Her toplum
denizde nasıl yön bulunacağı, gökyüzünde nelerin kendi dinamikleri boyutunda bilimsel bilgiye katkıda
olduğu, tarladaki ürünü ekme ve biçme zamanlarının bulunmuştur. Fizik bilimi de kültürler arası etkileşimlerle
neye göre belirleneceği, mevsimlerin başlangıç ve tarih boyunca gelişerek bugünkü noktaya gelmiştir.
sonlarının ne zaman olacağı, saat ve takvim hesap- Fizik, günümüzde olduğu gibi gelecekte de evrene
larının nasıl yapılacağı gibi sorular bunlardan bazıları- dair sorular sormaya ve cevaplar aramaya devam
dır. Bu soruları cevaplayabilmek için birçok alet icat edecektir.

15
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 1515