Page 16 - Fizik 9 | 4.Ünite

4.2.1 ÖTELEME KİNETİK ENERJİSİ

Bir futbol topu ağlarla buluştuğunda, ağın dışa doğru hareket et-
mesini sağlar (Görsel 4.2.1). Futbol topu ağlara
temas ettiğinde taşıdığı enerjinin bir kısmı ağla-
rı havalandırmak için bir kısmı da sürtünme ile
harcanır. Bir bilardo topu diğer bilardo toplarına
çarptığında onları hareket ettirir (Görsel 4.2.2).
Bilardo topu taşıdığı enerjinin bir kısmını diğer
bilardo toplarına aktarmış olur. Futbol topu ağ,
bilardo topu ise diğer bilardo topları üzerinde iş
yapmış demektir. Bu durumda yukarıdaki örnek-
lerde geçen futbol ve bilardo topu enerjiye sahip
olduğu anlamına gelmektedir.
Görsel 4.2.1: Ağlarla buluşan bir futbol topu
Cisimlerin hareketinden dolayı sahip oldukla-
rı enerji, kinetik enerji olarak adlandırılır. Yü-
rüyen bir çocuk, hızla akan bir ırmak, sallanan
bir yaprak, dönen bir fırıldak, hareket hâlindeki
bir otobüs, koşan kedi, uçan martı gibi hareket
hâlindeki bütün varlıklar kinetik enerjiye sahiptir.
Cismin hareketi öteleme şeklindeyse bu enerji-
ye öteleme kinetik enerjisi adı verilir.
Öteleme kinetik enerjisini etkileyen değiş-
kenleri gözlemlemek için “Öteleme hareketi ya-
pan bir cismin kinetik enerjisindeki değişim” adlı
etkinliği yapınız.
Görsel 4.2.2: Bilardo topları

ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI: Öteleme Hareketi Yapan Bir Cismin Kinetik Enerjisindeki Değişim
ETKİNLİĞİN AMACI: Öteleme kinetik enerjisinin bağlı olduğu değişkenlerin gözlemlen-
mesi

KULLANILAN MALZEMELER: Oyuncak kamyon, ağırlık takımı, 42 cm eninde 75 cm
uzunluğunda yağlı kâğıt (fırın pişirme kâğıdı), yapıştırıcı bant, tahta blok ve kalem

• Yağlı kağıdı bant yardımıyla masaya yapıştırınız.
• Oyuncak kamyonu kâğıdın başlangıcına, tahta bloğu ise kamyonun önünden 20 cm uzağa
yerleştiriniz ve tahta bloğun bulunduğu yeri kalemle çizerek belirleyiniz.
• Önce boş kamyonu elinizle hızlandırarak tahta bloğa çarptırınız ve çarpmanın etkisiyle ha-
reket eden bloğun yeni yerini çizerek belirleyiniz ve daha sonra ölçünüz (Kamyonun hızını
aynı tutabilmek için her seferinde eşit mesafelerden bırakınız).
• Sonra kamyonun kasasına sırasıyla 50 g, 100 g ve 150 g ağırlıklarını koyarak aynı şekilde
hızlandırıp tahta bloğa çarptırınız ve tahta bloğun yerini belirleyip ölçünüz. Elde ettiğiniz
sonuçları aşağıdaki tabloya yazınız.
• Buraya kadar yaptığınız işlemleri aynı sırayla ve kamyonun hızını artırarak tekrar ediniz.

176 ENERJİ ENERJİ