Page 18 - Fizik 9 | 4.Ünite

SIRA SİZDE 10

I.
5 km/h
Eşit kütleli koşucuların hızlarının büyüklüğü şekilde ve-
rilmiştir.
Buna göre kaç numaralı koşucunun kinetik enerjisi daha II.
büyüktür? 10 km/h

4.2.2 POTANSİYEL ENERJİ
Potansiyel kelimesi “henüz varlığı ortaya çıkmamış olan” şeklin-
de tanımlanmaktadır. Günlük hayatta kullanımına örnek olarak “Po-
tansiyeli yüksek bir öğrenci.” ifadesi verilebilir. Fizik biliminde potan-
siyel enerji, kullanıma hazır enerji anlamına gelir. Potansiyel enerji,
yer çekimi potansiyel enerjisi ve esneklik potansiyel enerjisi olmak
üzere ikiye ayrılır.

1. YER ÇEKİMİ POTANSİYEL ENERJİSİ
İçinde defter, kitap ve kalemlerin bulunduğu okul çantası yuka-
rı kaldırıldığında çanta üzerinde iş yapılır (Şekil 4.2.1). Omuzda
asılı olan çantanın sapı koptuğunda, yerde duran bir teneke kutu-
nun üzerine düşerse teneke kutuyu ezer ve kutu üzerinde iş yapar
(Şekil 4.2.1).

Şekil 4.2.1: Yukarı kaldırılan çantanın teneke kutu üzerine düşmesi

Yüksekten kuma bırakılan top, düştüğü yerde bir çukur oluşturur.
Top, kum taneciklerini hareket ettirdiğine göre kum tanecikleri üze-
rinde bir iş yapmıştır yani topun bir enerjisi vardır.
Çantanın ve topun yukarı kaldırılması sırasında bu cisimler üze-
rinde iş yapılır ve yapılan iş kadar cisme enerji aktarılır. Cisim artık
bulunduğu konumda bir enerjiye sahip olur. Cisimlerin bulundukları
konumdan dolayı sahip oldukları bu enerjiye yer çekimi potansiyel
enerjisi denir.
Yer çekimi potansiyel enerjisinin cismin kütlesine ve bulunduğu
yüksekliğe bağlı olduğunu “Yükseklikten kaynaklanan enerji” etkinli-
ğini yaparak gözlemleyiniz.

178 ENERJİ ENERJİ