Page 110 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 53
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 10
2. ÜNİTE : KALITIMIN GENEL İLKELERİ > 10.2.1. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
Kavram : Y’ye Bağlı Kalıtım
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı BELİRLEYİCİ KİM? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Y kromozomuyla taşınan kalıtsal özelliklerin nasıl aktarıldığını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni, tabloyu ve görseli dikkate alarak soruları cevaplayınız.

İnsanlar içerisinde kulak kıllılığı olan dişi bireylere rastlayamazsınız. Bunun sebebi kulak kıllılığı özelliği
Y kromozomunun X kromozomuyla homolog olmayan kısmında taşınmasıdır.

Görsel 1: X ve Y koromozomlarının şematik görüntüleri
Yukarıdaki görselde X ve Y kromozomlarının şematik görüntüleri gösterilmiştir. İnsanda Y kromozomu-
nun uzun kolunda X kromozomunda homolog olan bölgeler vardır. X ve Y kromozomlarının aralarında
farklılıklar ve benzerlikler görülür. Bunlar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

Tablo1: X ve Y kromozomları arasındaki benzerlikler ve farklılıklar

X kromozomu Y kromozomu

Her insanda mutlaka bir tane vardır. Sadece erkeklerde vardır.

Üzerinde yaklaşık 155 milyon baz çifti taşır. İnsan Üzerinde yaklaşık 59 milyon baz çifti yaşır. İnsan
genomunun %5’ini temsil eder. genomunun %2’sini temsil eder.
Dişilerde bir çift olarak bulunurken erkeklerde tek kro- Erkeklerde tek kromozom olarak bulunurken dişilerde
mozom hâlinde bulunur. bulunmaz.

X kromozomu taşımayan birey yaşayamaz. Y kromozomu taşımayan birey yaşayabilir.

Y kromozomuyla homolog olan ve olmayan kısımları X kromozomuyla homolog olan ve olmayan kısımları
vardır. vardır.
X kromozomunun Y kromozomuyla homolog olma- Y kromozomunun X ile homolog olmayan kısmındaki
yan kısmındaki özellikler hem dişi hem erkek bireyde
özellikler sadece erkeklerde görülür.
taşınabilir.
X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşı- Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan
nan özelliklere renk körlüğü, hemofili hastalığı örnek özelliklere balık pulluluk, kulak kıllılığı örnek verilebilir.
verilebilir.

107