Page 174 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 61
3. ÜNİTE : DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER> 3.1. Beylik Dönemi’nde Osmanlının Askerî Gücü
Kavram : Alplık
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı OSMAN BEY’İN YOLDAŞLARI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Osmanlı Devleti’nin kuruluş sürecinde alpların önemini değerlendirebilme.

1. Yönerge: Metinden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Osmanlı Devleti’nin doğuş yıllarında, beyliğin kurucusu Gazi Osman Bey’in çevresinde halka oluş-
turan silah arkadaşlarının hem gazi hem de alp sanını taşıdıkları bilinmektedir. Bunlardan Karamür-
sel Alp, Konur Alp, Gündüz Alp, Hasan Alp, Kaya Alp, Turgut Alp ve Aykut Alp alplar silsilesinin
en tanınmışlarıdır.

Türkçe “alp” kelimesi, Arapça “gazi” kelimesi ile özdeşleşmiş ve tarihî metinlerde alperen olarak
resmedilmiştir. Âşık Paşa da “Garipname” adlı eserinde bunlar için “pehlivanlar ve bahadırlar” de-
mektedir. Türklerde alplar, Moğollarda noyanlar, soylu ailelerden gelen kumandanlardı. Alplar aynı
zamanda bahadır unvanını taşırlardı, kendi yurtluğunda kumandası altındaki gazilerle uc bölgesinde
akında bulunurlardı. Başlangıçta Gazi Osman Bey ile müttefik olarak gaza yapan bu alplar, Gazi
Osman Bey’in ünü yayıldıktan sonra onun yakın yoldaşları oldular.
Garipname, alpların bazı niteliklere sahip olmaları gerektiğini anlatır. Buna göre alp, sağlam yürekli
olmalıdır. Hiçbir şeyden ürkmemeli, sağlam duruşlu olmalı ve düşmanı görüp sinmemelidir. Pazusu,
kolu kuvvetli olmalıdır. Vücudunda gücü az, kolunda kuvvet olmazsa alp olamaz. Alperen iyi bir ata
sahip olmalıdır. Zira kişi, alplığı atla edinir. Alpa kalbi ve vücudu örten bir zırh lazımdır ki kılıçla
vururlarsa kesmesin, kötü yaydan ok dokunsa geçmesin. Alperenin yayı, kılıcı ve süngüsü olmalı-
dır. Çünkü alplar eline yay aldıklarında kahramanlıkları dünyaya yayılır. Yay olup da kılıç olmazsa
düşmana o kılıcı sallamazsa yalnız ok ve yay ile alplık olmaz. Kolunda süngü oynatan alperen, kalbi
kalbe aktarandır. Süngü, alp eline en yakışan silahtır. Alperenin bunca aleti olup da ardında yürüyen
gönüldaşı yoksa bir şey yapamaz, dört bir yanını kendi başına gözetleyemez, bekleyemez. Bu neden-
le alp, iyi bir dosta sahip olmalıdır.

(Mustafa Keskin, “Gâzilik-Alplik: Âşık Paşa’ya Göre Gaziliğin-Alpliğin
Maddi ve Manevi Şartları”, Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi
Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 301-311’den düzenlenmiştir.)

111