Page 176 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 62
3. ÜNİTE : DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER > 3.1. Beylik Dönemi’nde Osmanlı’nın Askerî Gücü
Kavram : Gazilik
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi, Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi

Çalışmanın Adı GAZİLİĞİN KÖKLERİ: ALP-ALPEREN-GAZİ 15 dk.
Çalışmanın Amacı Bir devlete bağlı olmayan savaşçı topluluklar ile devlet askerleri arasındaki farkları Alplık ve Gazilik kavramları çerçevesinde
ayırt edebilme.

1. Yönerge: Aşağıda verilen bilgileri dikkate alarak soruları cevaplayınız.

GAZÂ - İslam dinini korumak veya yaymak amacıyla Müslüman olmayanlara karşı yapılan kutsal
savaş.
GAZİ - Müslümanlıkta düşmanla savaşan veya savaş yapmış kimse. Olağanüstü yararlıklar gös-
tererek düşmanı yenen komutanlara devlet tarafından verilen onur unvanı. Savaştan sağ olarak
dönen kimse.
GAZİLİK - Gazi olma durumu. Gazi unvanı.

Türklerde Alp ile alplık anlayışı çok önemli bir yer tutar. Eski Türk ordula-
rı bu anlayış üzerine kurulmuş, devletin kuruluşu, sürekliliği ve gelişimi de
yine bu anlayışa dayanmıştır. Türkler İslamiyet’i kabul ettikten sonra “bat-
tal”, “alp-eren” ve “gazi” gibi bazı sıfatları alplık geleneğiyle özdeşleştirerek
kullanmaya başlamışlardır.

Görsel 1: Bahaeddin Ögel

Bozkır alpları, Horasan’ın ruhani atmosferinde “alp-erenler” adını alarak sa-
vaşmaya devam etmişler, Anadolu’da ise “gazi” sıfatını almışlardır.

Görsel 2: İbrahim Kafesoğlu

Alplık ile gazilik özünde aynıdır. Şehirlere yerleşmiş ve bazı İslamî tarikatla-
rın etkisi altında kalan kişiler “alp” unvanını “gazi” unvanına dönüştürmüş-
lerdir.

Görsel 3: Ömer Lütfi Barkan

Türklerde alp tipi İslamiyet’in kabulünden sonra “gazi” tipiyle kaynaşmıştır.
Bunlar 13. yüzyılda Anadolu’da ideal profesyonel savaşçı süvari tipi olmuş-
lardır.

Görsel 4: Halil İnalcık
Zaman içinde gazi kelimesinin anlamı kısmen değişmiş, devletin parçalanması sürecinde Gazi Os-
man Paşa ve Gazi Mustafa Kemal örneklerinde görüldüğü gibi daha çok vatanı savunan kahraman
ya da İstiklâl Savaşı Gazileri örneğindeki gibi vatan savunmasına katılanlar anlamında kullanımı
XX. yüzyıla kadar sürmüştür.
Serkan Emir Erkmen, Erken Dönem Osmanlı Süvari Tipinin Bir Menşei Olarak Alplık/Bahadırlık/Gazilik Geleneği.
(Kısaltılmış ve düzenlenmiştir.)

113