Page 300 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 96
5. ÜNİTE : DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)> 5.2. Fetih ve Fatih
Kavram : Hisar
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı HİSAR VE FETİH 20 dk.
Çalışmanın Amacı Hisarın, Osmanlı fetihlerindeki önemini kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki soruları metin ve görsellerden hareketle cevaplayınız.

Görsel: Rumeli Hisarı
Kale, genelde askeri ve mimari açıdan ele alınan muhkem bir yapıdır. Ancak Türkçede bugün tah-
kim edilmiş her türlü yapıya kale denilmekte ve bu durum birtakım karışıklıklara yol açmaktadır.
Kaleyi benzeri olan hisar, sur ve onlara nazaran çok yeni bir terim olan tabyadan ayırt etmek gerekir.
Bunlardan hisar, bir mesken olması düşünülerek tahkim edilmiş tek bir kitle hâlindeki yapı olup Batı
dillerinden dilimize geçen şato kelimesiyle ifade edilir. Bir şehir veya bir kasabayı hatta bazan bütün
bir eyaleti korumak üzere bu yerin etrafını çeviren kuleli tahkimat duvarlarına sur denir. Toprağı
kazmak suretiyle acele yapılan siperlerden ibaret geçici kalelere ise metris denir. Fakat Türkçede
açık ve kesin bir ayrım bulunmadığından bir şehir suru olan Ankara tahkimatına Ankara Kalesi de-
nilmekte, hisar adı ise Rumelihisarı ile Anadoluhisarı veya bazı yer adlarında (Akhisar, Karahisar,
Eğrihisar gibi) yaşamaktadır.
Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda hisar kavramıyla sık sık karşılaşılmaktadır. Osman Bey zamanında
Kulucahisar, Karacahisar, Yarhisar, Kite Hisarı, Akhisar fethedilerek Bitinya Bölgesi ele geçirilmiş-
tir. Devlet büyüdükçe Osmanlılar kendi hisarlarını yapmıştır. Rumeli Hisarı, İstanbul’un fethinden
önce Boğaz’ı kontrol altında tutmak için Fatih Sultan Mehmed tarafından yaptırılmıştır. Daha önce
Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırılan Anadolu Hisarı’nın karşısına yaptırılan Rumeli Hisarı, ku-
zey-güney doğrultusunda 250 m uzunlukta, doğu-batı doğrultusunda 125 m genişliktedir. Üç büyük
burcuyla ilgi çeken yapı, toplam 17 burca sahiptir. İçinde sarnıç ve cami gibi yapılar mevcuttur.

177