Page 56 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

32 KİMYA 11

1. ÜNİTE MODERN ATOM TEORİSİ > 1.5. Yükseltgenme Basamakları > 1.5.1. Yükseltgenme Basamakları ile Elektron Dizilimle-
ri Arasındaki İlişki
Kavram : Yükseltgenme Basamağı
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi
Çalışmanın Adı KARŞILIKLI İLİŞKİLER 20 dk.
Çalışmanın Amacı Yükseltgenme basamağı kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

O olarak tanır herkes beni. Neden tek bir oksijen atomu değil de 2 tane diye soracak olursanız, size
2
tek başıma dolaşamadığımdan diyemem ama kararlı bir yapıya sahip olabilmek için diyebilirim. Çünkü
birlikten kuvvet doğar.
O gazı olarak önemli bir görevim var. Havada etkin olarak ikinci gaz olsam da solunum olayında görev
2
alırım. Ayrıca yanma olayları da bensiz gerçekleşmez. Bahsettiğim olaylarda imece usulü, bir köşede her
zaman hazır tuttuğumuz elektronlarımızı kullanarak birbirimize yardımcı olmaya çalışırız.
Kardeşlerimiz olan ametallerle birbirimizin elektronlarını ortaklaşa kullanırken dostumuz olan metallerden
elektron alırız. Elektron aldığımızda borçlanmış gibi olsak da aslında sağlam bağlar kurarız.
Elektron alışverişi veya ortak kullanma sonucu oluşturduğumuz bağlar sayesinde daha kararlı bir yapıya
sahip oluruz.
Örneğin Flor (F) kardeşimle elektronları ortaklaşa kullandığımızda, kardeşimin elektronlara daha fazla
ihtiyacı olduğu için öncelik onundur. Bağ kurduğumuz elektronlar zamanlarını onunla daha fazla geçirir.
Flor kısmen negatif hisseder kendini, ben ise flora göre daha pozitif hissederim.
Kalsiyum (Ca) dostumuzla bileşik oluştururken kalsiyumdan ihtiyacım olan elektronları alırım. Aldığım
elektronlar yüzünden borçlanmış gibi hissetsem de elektron sayımdaki artışı hesaba katarsak ben ek-
siye, sodyum ise sanki alacaklıymış gibi artıya çıkar. Ancak sağlam bir bağ kuracağımız için alacaklı
verecekli olmadan CaO (sönmemiş kireç) şeklinde beraber yaşar gideriz.
Sözün kısası biz elementler oluşturduğumuz bağlarda elektron alışverişi veya ortaklaşması yüzünden
sahip olduğumuz değerlere “yükseltgenme basamağı” deriz. İhtiyacımız olduğunda elektronlarımızı alıp
vererek, yeri geldiğinde ortaklaşa kullanarak her iki tarafın bu işten kârlı çıktığını düşünürüz.
Son olarak aramızda bu bağları oluşturmamızın sebeplerinden biri de kararlı duruşlarıyla saygı duydu-
ğumuz ve örnek aldığımız soy gazlara benzemek istememizdir. Soy gaz atomlarının elektron dizilişleri,
kararlı bir yapıya sahip olmalarını sağlar.

1. Elementlerin alabileceği yükseltgenme basamağı değerlerinde kimler etkin rol alır?

2. Milyonlarca bileşik oluşturan C atomunun alabileceği yükseltgenme basamaklarını araştırınız. So-
6
nuçlarını yazınız.

54
Hazırlayan: Harun BACANLI