Page 57 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

33
KİMYA 11

2. ÜNİTE : GAZLAR > 2.1. Gazların Özellikleri ve Gaz Yasaları > 2.1.1. Gazların Betimlenmesinde Kullanılan Özellikler
Kavram : Basınç
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı NE KADAR KUVVETLİSİN? 15 dk.
Çalışmanın Amacı Gaz basıncı kavramını açıklayabilme.

1. Yönerge: Aşağıda verilen metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Şekildeki gibi hazırlanmış bir düzeneğin içindeki kişi ser-
Serbest sürtünmesiz
piston best sürtünmesiz bir pistonu dışarı doğru iterken dışarı-
daki kişi ise pistonu içeri doğru itiyor. Pistonun hareketsiz
(sabit) kalması için piston yüzeyine (birim yüzeye) uygu-
lanan kuvvetler birbirine eşit olmalıdır.

Görsel 1: Pistonu karşılıklı iten iki kişi

Gaz molekülleri, bulundukları kabın içinde homojen olarak da-
ğılır ve sürekli hareket hâlindedir. Bu hareketler sırasında hem
birbirlerine hem de bulundukları kabın yüzeyine çarparak kuvvet
Gaz Hava uygularlar. Şekilde kabın içindeki gaz molekülleri kabın tüm yü-
zeylerine çarparken pistona da çarpıp pistonu dışarı doğru iter.
Atmosferdeki gaz molekülleri ise pistonu içeri doğru iter. Pisto-
nun hareketsiz kalması için piston yüzeyine karşılıklı uygulanan
kuvvetler birbirine eşit olmalıdır. Diğer bir ifadeyle içerdeki gazın
Serbest sürtünmesiz piston
basıncı atmosfer basıncına eşit olmalıdır.
Görsel 2: Ideal sürtünmesiz pistonlu kap
1. Gazlar için “basınç” kavramını tanımlayınız.

2. Yönerge: Aşağıda verilen bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Uluslararası birim sisteminde basınç (P) birimi paskal (Pa)’dır. Fakat gazların basıncı genellikle atmos-
fer basıncı ile kıyaslanarak ölçülür.

Atmosfer basıncı, ilk defa XVII. yüzyılda İtalyan bilim insanı
Evangelista Torricelli (İvancelista Toriçelli) tarafından ölçülmüş-
tür. Torricelli, Görsel 3’tekine benzer bir düzenek geliştirir. Bir ucu
kapalı ince cam boruyu cıva ile doldurur ve boruyu cıva dolu
Hava Boş kabın içine ters çevirerek daldırır. Cam borudaki cıvanın bir kısmı
{ 76 cm kaba akar. Torricelli, cam boruda kalan cıvanın yüksekliğini 760
mm olarak ölçer. Cam borudaki cıvanın kaptaki cıva yüzeyine

Cıva yaptığı sıvı basıncı, atmosferdeki gazların sıvı yüzeyine yaptı-
ğı basınç ile dengelenmiştir. Toricelli deneyini deniz seviyesinde
(Hg) gerçekleştirmiştir. Deniz seviyesindeki atmosfer basıncı (1 atm),
Görsel 3: Toricelli deneyi 76 cm yükseklikteki cıvanın basıncına eşittir.

1 atm = 760 mm Hg = 76 cm Hg

55