Page 80 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

48 KİMYA 11

2. ÜNİTE : GAZLAR > 2.5. Gerçek Gazlar > 2.5.1. Gazların Sıkışma/Genleşme Sürecinde Gerçek Gaz ve İdeal Gaz
Kavram : Gerçek gaz
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı GERÇEK GAZ 15 dk.
Çalışmanın Amacı Gerçek gaz kavramını ideal gaz kavramından ayırt edebilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

GERÇEK GAZ
11. sınıfta okuyan Deniz, okul çıkışı sıkıştırılmış gaz silindirleri üreten bir şirkette kimya mühendisi olarak
çalışan annesini ziyarete gider. Deniz, ofiste babasını beklerken annesinin masası üzerinde 500 g klor
gazı için üretilen silindir tüpünü fark eder ve tüpü incelemeye koyulur. Tüpün üzerinde “25 °C için pat-
lama basıncı 40 atm'dir.” yazısını görünce kimya dersindeki “Gazlar” ünitesini hatırlar ve hemen tüpün
patlama basıncını hesaplar.
Annesi ofise girdiğinde Deniz, “Anneciğim, tüpün üzerindeki patlama basıncını okudum. Hatalı hesap-
lamış olabilir misiniz? İdeal gaz denklemini kullanarak tüpün patlama basıncını hesapladım ve farklı bir
değere ulaştım. Eğer bu hata düzeltilmezse çok ciddi sonuçlar doğurur.” der.
Deniz’in annesi, “Öncelikle seni okulda öğrendiğin bilgileri gündelik hayata geçirebildiğin için tebrik ede-
rim. Ancak telaşından anlıyorum ki okulda henüz ‘gerçek gaz’ kavramını işlememişsiniz.” diyerek Deniz’i
sakinleştirir ve sözlerine devam eder:
“Biliyorsun ki ideal gaz, varsayımsal bir kavramdır. Hâlbuki doğada bulunan gerçek gazlar, düşük basınç
ve yüksek sıcaklıkta ideale yaklaşır. Artan basınç ve azalan sıcaklıkla bu gazlar, ideal gaz davranışın-
dan sapma gösterir.
1873’te Hollandalı kimyacı J.D. van der Waals ( J.D. van dır Veals), gerçek gazların ideal gaz yasa-
sından sapmalarının nedenini gaz taneciklerinin hacmi ve tanecikler arasındaki çekim kuvvetinin ihmal
edilmesi olduğunu varsayar. Bu durumda gaz taneciklerinin hacimleri, kabın hacmi yanında ihmal edile-
meyecek kadar fazla olabilirdi.
Burada ideal gaz moleküllerinin kendi aralarındaki çarpışmaları esnek kabul edilmesine rağmen gerçek
gaz moleküllerinin çarpışmaları esnek değildir. Van der Waals, tüm bu özellikleri dikkate alarak yeni
hesaplamalar yapmış ve yeni bir denklem oluşturmuştu.
Biz de tüplerin güvenlikli basınç değerlerini hesaplarken ideal gaz yasasını değil bu sapmaları dikkate
aldık ve van der Waals denklemini kullandık. Bu denkleme göre yapılan hesaplamalarda 25 °C sıcak-
lıkta 4 L hacim kaplayan 500 g klor gazının basıncı ideal gaz denklemi ile hesaplanan gaz basıncından
düşüktür.”

1. İdeal gaz yasasını kullanarak Deniz’in ulaştığı değeri bulunuz ve telaşının nedenini açıklayınız.
(Cl:35 g)

2. Okuduğunuz metinden faydalanarak gerçek gaz kavramını tanımlayınız.

3. Gerçek ve ideal gazlar arasındaki farkları yazınız.

78
Hazırlayan: Aylin IŞIK