Page 48 - Biyoloji 12 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 22
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 12
3. ÜNİTE : BİTKİ BİYOLOJİSİ > 12.3.1. Bitkilerin Yapısı > 12.3.1.1. Çiçekli Bir Bitkinin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri
Kavram : Sklerenkima
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı BİTKİNİN SERT DOKUSU 20 dk.
Çalışmanın Amacı Sklerenkimanın yapısını ve kullanım alanlarını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metin ve görsellerden yola çıkarak yöneltilen soruları cevaplayınız.

Tohum, sap, yaprak ve meyve gibi değişik bitki organları üzerinde oluşturdukları lif nedeniyle yetiştirilen
veya toplanan bitkilere lif bitkileri denir. Endüstriyel alanda kullanılan lif bitkileri, onları ayakta tutan ve
mekanik dış etkilere karşı direnç göstermesini sağlayan birtakım yapılara sahiptir. Bitkilerde çeperleri
fazla kalınlaşmış böyle dayanıklı hücrelerden meydana gelmiş yapıya destek doku denir. Destek do-
kunun önemli yapılarından birisi de sklerenkimadır. Sklerenkimayı meydana getiren hücrelerin çeperleri
olgun haldeyken hem kalın hem de çoğunlukla odunlaşmış ve ölüdür. Sklerenkima, sklerenkima lifleri ve
taş hücreleri olmak üzere ikiye ayrılır:

Sklerenkima lifleri; sivri uçlu, dar ve uzun
hücrelerdir. Kalın olan çeperleri tamamıyla
veya kısmen odunlaşmış olmakla beraber
selüloz olarak da kalabilir. Sarımsak, ke-
ten, kenevir gibi bitkilerde bulunur. Bu lifler
Sklerenkima lifleri
demetler halinde bulunur ve bitkiye destek
sağlar.

Görsel 1. Sklerenkima lifleri

Taş hücreleri ise kalın ve düzensizdir. Çe-
şitli sert yapılı meyvelerin içerisinde ya da
kabuklarda bulunmaktadır. Taş hücrelerinin
yaklaşık olarak üç boyutu eşittir. Taş hücre-
leri ceviz ve fındık gibi sert kabuklu meyve-
lerin kabuğunda, tohum kabuklarında, şef-
tali gibi meyvelerin çekirdeklerinde, ayva,
armut gibi meyvelerin kabuk ve yenilebilen
etli kısımlarında bulunur.
Görsel 2. Taş hücreleri

En önemli lif bitkilerini, lif kaynağına göre aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz:

• Tohumlarından lif elde edilen bitkiler: Pamuk
• Saplarından lif elde edilen bitkiler: Keten, kenevir, jüt, rami, hibiskus (hatmi çiçeği)
• Yapraklarından lif elde edilen bitkiler: Manila ve sisal keneviri
• Meyvelerinden lif elde edilen bitkiler: Lif kabağı, kapok, Hindistan cevizi

45