Page 30 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

15
FİZİK 12

3. ÜNİTE : DALGA MEKANİĞİ > 3.1. Dalgalarda Kırınım, Girişim ve Doppler Olayı
Kavram : Girişim
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı AYDINLIK VE KARANLIK 15 dk.
Çalışmanın Amacı Girişim kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Metinden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Durgun bir suya taş atılırsa iç içe dairesel dalgalar oluşur. Benzer şekilde bir dalga leğenine ucunda top
şeklinde küçük nesneler bulunan iki çubuk daldırılıp bu çubuklar elektrikli bir motora bağlanırsa suyun
içinde aynı fazda ve eşit periyotlu dalgalar oluşur. Bu dalgalar birbirlerini birçok noktada keser. Dairesel
su dalgaları birbirlerinin içinden geçerken dalga tepeleri ve dalga çukurları bazı noktalarda birbirlerini
güçlendirir, bazı noktalarda birbirlerini söndürür. Dalga tepeleri ve dalga çukurlarının birbirlerini güçlen-
dirdikleri noktalara dalga katarı (karın çizgisi) denir. Dalga tepesi ve dalga çukurlarının üst üste gelme-
siyle oluşan titreşimsiz noktalara da düğüm noktası denir. Aynı anda çalıştırılan iki noktasal kaynağın
oluşturduğu girişim deseni (Görsel 1) dalgaların genel bir özelliğidir.

K K
1 2

λ d

Görsel 1: Su dalgalarının girişim deseni

Peki, ışık için durum nasıldır? Geçmişte ışığın doğasının ne olduğu konusu bilim insanlarını ikiye böl­
müştür. Isaac Newton (Ayzek Nivtın), ışığın atom benzeri çok hızlı hareket eden parçacıklardan oluş­
tuğunu ileri sürmüştür. Thomas Young (Tamıs Yang) ise gerçekleştirdiği deneyde ışık ışınlarının uygun
koşullarda birbirleriyle girişim yaptığını göstererek ışığın dalga doğasını açıklamıştır. Aynı fazda, aynı
genlikte ve aynı dalga boyunda iki ışık ışını elde etmek, dalga leğeninde su dalgası elde etmek kadar
kolay olmaz. Bu nedenle Görsel 2’de örneklendirildiği gibi karanlık bir ortamda ışık ışınları, tek yarıklı bir
engelden geçerek iki yarıklı engele ulaşır. Bu iki yarıklı engelden geçerken aynı anda çalıştırılan iki ışık
kaynağı gibi davranan ışık ışınları, ekranda aydınlık ve karanlık saçaklar oluşturur. Karanlık saçaklar su
dalgalarındaki düğüm çizgilerine, aydınlık saçaklar ise dalga katarlarına benzer.

Işık Dalgaları

Aydınlık
Karanlık
Aydınlık
Karanlık
Aydınlık
Karanlık
Aydınlık
Karanlık
Aydınlık
Karanlık
Aydınlık
Karanlık
Aydınlık
Karanlık
Dalga Kaynağı Yarıklar Düzlemi Perde
Görsel 2: Işıkta girişim
27