Page 33 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

17 FİZİK 12

3. ÜNİTE : DALGA MEKANİĞİ > 3.1. Dalgalarda Kırınım, Girişim ve Doppler Olayı
Kavram : Doppler Olayı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı AMBULANSIN SİRENİ 15 dk.
Çalışmanın Amacı Doppler olayını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

AMBULANSIN SİRENİ

Emre, kaldırımda yürürken caddeden geçen ambulansın siren sesinin giderek arttığını, uzaklaşmaya
başladığındaysa sesin giderek azaldığını gözlemlemiştir (bk. Görsel). Bunun üzerine Emre, bir an ken-
disini ambulansı kullanan kişi olarak hayal etti ve sesin frekansının değişmeyeceğini aklından geçirdi.
Emre, am bulansa göre konumu değişmeyeceği için sesin frekansının da aynı olacağını, kaynak ve
gözlemci hareket etmeye başladığında durumun değiştiğini biliyordu.

Görsel: Ambulansın siren sesinin konuma göre farklı algılanması

Emre, geçen dönem fizik dersinde tuttuğu notları gözden geçirmeye karar verdi. Notlarının birinde “Kaynak
ve gözlemci birbirlerinden uzaklaşıyorsa algılanan sesin frekansı azalır, kaynak ve gözlemcinin birbirine
yaklaşması durumunda ise aksine sesin frekansı artar. Aynı ortamda kaynağın frekansı ve hızı sabit oldu-
ğunda ses dalgalarının gözlemciye ulaşma süresi değişir. Böylece gözlenen dalgaların frekansı deği şir.”
şeklinde yazılı bilgiyi okudu. Bu bilgilerle tanık olduğu ses frekansı arasında ilişki kurduğunda ses gibi
ışık dalgaları da kaynak ve gözlemcinin hareketine bağlı olarak dalga boylarına göre farklı algılanmalıydı.
Birden aklına dersin işlenişi sırasında bunun özel addan oluşan bir kavram olduğu geldi ve bu kavramın
ne olduğunu düşündü. “Dop…” ile başladığından emindi ve birden “Doppler” kelimesi dilinin ucuna geli­
verdi. Evet, doğru hatırlamıştı. Avusturyalı bilim insanı Christian Doppler’in 19. yüzyılda açıkladığı bilimsel
bilgiler olduğunu sıra arkadaşı Ercan’ın sunumundan öğrenmişti. İnsan gözünün algıladığı ışık ışınları
(elektromanyetik dalgalar) olduğunda “Doppler olayı” algılanan ışık ışınlarının renginin değişmesine sebep
oluyordu.

30 30