Page 47 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

24 FİZİK 12

4. ÜNİTE : ATOM FİZİĞİNE GİRİŞ VE RADYOAKTİVİTE > 4.2. Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu
Kavram : Büyük Patlama
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi, Esneklik ve Uyum Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı GERÇEKLER CERN’DE Mİ? 15 dk.
Çalışmanın Amacı Büyük patlama kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Yaklaşık yirmi yıldır kamuoyu gündeminde güncelliğini koruyan Cern deneyleri, Fransa­İsviçre sınırında
yerin 100 metre altın dan geçen 27 kilometre uzunluğundaki dairesel tünel inşa edilerek yapılmaktadır.
Burada LHC’de (Bü yük Hadron Çarpıştırıcısı) her biri 7 TeV enerjiye sahip, ışık hızına çok yakın hızlarda
yol alan protonların kafa kafaya çarpıştırılması sonucunda 14 TeV’lik merkezî enerji meydana getirmek
amaçlanmaktadır. Bu bölgedeki enerji yoğunluğu, evrenin başlangıcındaki büyük patlama koşullarına
yakın olduğundan bu deneyler araştırmacılara evrenin ilk zamanlarını anlama imkânı vermektedir.

Yirminci yüzyılın başlarında gözlemler evrenin genişlediğini göstermiştir. Büyük patlama teorisi olarak
bilinen düşünceye göre evren kabaca 15 milyar yıl önce hayal edilemeyecek kadar sıcak, yoğun bir
tekillikten ve saf enerjiden meydana gelmiştir. Evren büyük bir patlama ve onu izleyen genişleme ile
oluşmuştur (bk. Görsel). Bu teoremin doğruluğunu destekleyen üç kanıttan bahsedilmektedir.

Görsel: Evrenin büyük patlamadan sonraki temsilî gelişimi

İlk kanıt Hubble Yasası ve evrenin genişlemesidir (kırmızıya kayma). Bunu günlük hayattan basit bir
olaydan yola çıkarak anlamak oldukça basittir. Bir noktada sabit kaldığınızı ve başka bir noktadan bir
arkadaşınızın size birer saniye aralıklarla top attığını düşününüz. Şimdi de arkadaşınızın koşarak size
yaklaştığını ve yine saniyede bir top attığını düşününüz. İkinci durumda topun size ulaşması daha sık
olacaktır yani arkadaşınız için topun sıklığı değişmezken siz birim zamanda daha çok topa maruz kala-
caksınız. Bu durumun tersi de size ulaşan top sayısının birim zamanda azalması olacaktır. Gözlemci ve
kaynak arasındaki bu durum yayılan ışık için de geçerlidir. Yayılan ışığın enerjisi düştükçe (dalga boyu
büyüdükçe) yani uzaklaştıkça ışık kırmızıya kayarken ışığın enerjisi arttıkça ışık maviye kayacaktır.

44