Page 40 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

1. ÜNİTE Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
TOPLUM BİLİMLERİNDE GÖZLEM
E. Durkheim, “İntihar” adlı çalışmasında savaş dönem- değildir. Örneğin sosyoloji yardım etmeme davranışını iyi
lerinde intihar olaylarının azaldığını, toplumda kuralsızlık ya da kötü olarak değerlendirmez. Sosyoloji doğa bilim-
hâlinin yaşandığı ekonomik kriz dönemlerinde ise intihar leri gibi deneysel bir bilim değildir. Çünkü sürekli
olaylarının arttığını gözlemlemiştir. Sosyolog, toplumsal değişim hâlinde olan toplumsal olayları ve toplumsal
olayları kendi değer ve beğenilerinin etkisi altında kalma- çevreyi laboratuvar koşullarında gözlemlemek ve yönlen-
dan nesnel (objektif) olarak inceler. Durkheim’in deyişiy- dirmek olanaklı değildir. Ancak sosyoloji, toplumsal
le sosyolog, toplumsal olayları “bir eşya gibi” ele alır. olguların nedenlerini bireylerde değil, diğer toplumsal
Sosyoloji, olanı olduğu gibi inceler. Ahlak, hukuk, din olgularda arar. Bunu yaparken de gözlem yapması
gibi bireylerin nasıl davranması gerektiğine ilişkin kurallar kaçınılmazdır.
koymaz. Bu anlamda sosyoloji kural koyucu yani normatif (www.ankara.edu.tr)

1. Gözlem tekniğinin sosyolojide kullanılmasının gerekçeleri ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?
2. Bir araştırmada gözlem tekniği, toplumsal olguların sonuçlarını analiz edebilmek için yeterli
midir? Görüşlerinizi paylaşınız.

Okuma Parçası

Aşağıdaki metinleri okuduktan sonra soruları cevaplayınız.

BU KEZ AFRO PERUKLU GÖZLEM TEKNİĞİ
1985’te Türk işçisi “Ali Levent” adıyla yaşadıkları- Sosyal bilimler, insan davranışlarının ve toplumsal
nı “En Alttakiler” adlı kitabında anlatmış olan ünlü süreçlerin araştırılmasını konu alır. Ancak insan davra-
gazeteci ve yazar Günter Wallraff, yurt dışında yaşayan nışlarının belirli kalıplara oturtulması ve fen bilimlerin-
Türk işçilerinin dramını kamuoyuna duyurmak için deki gibi kurallar hâline getirilmesi hemen hemen
yaşamının iki yılını en kötü koşullar altında, en tehlikeli imkânsızdır. Belirli durumlara, belirli koşullarda verilen
işlerde kaçak olarak çalışan Türk işçileriyle birlikte tepkiler, tutum ve davranışlar bireyden bireye değişiklik
geçirdi. Böylece onların çalışma ve yaşama koşullarını gösterir. Bu ve bunun gibi çeşitli nedenlerle davranış ve
daha yakından tanıdı. Wallraff bu araştırmasında işçi tutumların araştırılması zor olmakta, özellikle nitel
pazarının köle pazarına nasıl dönüştüğünü, kaçak araştırma teknikleriyle çalışmayı gerektirmektedir. Bu
yabancılara tam anlamıyla öldürücü işlerin yüklediğini tekniklerden biri olan gözlem tekniği özellikle bireylerin
insanların sırf yabancı oldukları için insan yerine konul- sergiledikleri davranışları “doğal ortamında” araştırmak
madıklarını aktardı. Wallraff yabancı bir ülkede bir yıl gerektiğinde başvurulan bir yöntemdir.
boyunca Afrikalı kılığında dolaşıp bu yaşadıklarını da
kitap ve belgesel hâline getirerek kendilerini “saygılı” Gözlem tekniğinin en güçlü yönü toplanan verilerin
sayan insanların ırkçı tutumunu gözler önüne serdi. tarafsızlığının diğer tekniklere göre daha yüksek olma-
Wallraff’ın önceki gün gösterime giren belgeselinde, sıdır. Çünkü pek çok insan kendileri ile ilgili sorulara
Afro peruğu ve siyaha boyadığı derisiyle kendisini olduğu gibi değil, görünmek istediği gibi cevap verir.
Somalili “Kwami Ogonno” (Kıvami Ogono) diye Örneğin yapılan bir araştırmada, millî parkı kullanan
tanıtan yazarın aslında siyahi olmadığının hiç kimse ziyaretçilere çöpleri ne yaptıklarına yönelik sorulan
farkına bile varamadı. İnsanlar Ogonno’ya ten rengi soruya %94.6’sı “çöp kutusuna attım” cevabını vermiş
nedeniyle ayrımcılık yapmaktan çekinmezken “doğru olmasına karşın yapılan gözlemde bunun doğru olmadı-
olanı yaptıkları” inancıyla belgeselde yer almaktan bile ğı ve çoğu ziyaretçinin çöplerini arkasında bırakarak
kaçınmadı. gittiği belirlenmiştir.
(www.radikal.com.tr) (www.kisi.deu.edu.tr)

1. Araştırmacının kimliğini gizlemesinin nedenleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
2. Araştırmacı olayların merkezinde yaşantısını sürdürürken tarafsızlığını koruyabilmiş midir? Görüşle-
rinizi paylaşınız.
3. Sizler de belirlediğiniz bir alanda (okul, hastane, köy, işyeri vb.) beşerli gruplar hâlinde gözlem çalış-
ması yapınız. Gözlem sonuçlarını raporlayarak sınıfta sununuz.

50