Page 24 - Tarih-10 | 7.Ünite

7. ÜNİTE

Ç Fatih’in Bosnalı Avrupalılara Verdiği Ahitname

Ben Fatih Sultan Han, bütün dünyaya ilan ediyorum ki kendilerine bu padişah fermanı
verilen Bosnalı Fransiskenler himayem altındadır ve emrediyorum: Hiç kimse adı geçen
insanı ve onların kiliselerini rahatsız etmesin, onlara zarar vermesin. Devletimde huzur
içerisinde yaşayanlar ve bu göçmen durumuna düşen insanlar özgür ve güvenlik içeri-
sinde yaşasınlar. Ve kaçıp gidenler dönüp korkusuzca kendi manastırlarına yerleşsinler.
Ne padişahlık eşrâfindan ne vezirlerden veya memurlardan ne hizmetkârlarımdan ne de
ülkemin vatandaşlarından hiç kimse bu insanların onurunu kırmayacak ve onlara zarar
vermeyecektir. Hiç kimse bu insanların hayatlarına, mallarına ve kiliselerine saldırmasın,
hor görmesin veya onları tehlikeye atmasın. Hatta bu insanlar başka ülkelerden devletime
birisini getirirse onlar da aynı haklara sahiptir… Yemin ediyorum ki emrime uyarak bana
sadık kaldıkları sürece tebaamdan hiç kimse bu fermanda yazılanların aksini yapmayacaktır
(Gürak, 1999, s.1; www.devletarsivleri.gov.tr, 2017’den düzenlenmiştir).
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

1. Fatih Sultan Mehmet’in, Bosnalılara tanıdığı haklar nelerdir?
2. Fatih’in, Bosnalılara karşı yasakladığı onur kırıcı hareketler neler olabilir?
3. Fatih’in hem fetihten önce kaçanların hem de yabancıların ülkeye gelmesini isteme-
sindeki sebepler neler olabilir?

Bir Seyyah: Evliya Çelebi

Evliya Çelebi, kendi tabiriyle bir “seyyah-ı âlem”dir. Bu büyük seyyah, elli yıla yakın bir
sürede Osmanlı ve onun yakın-uzak coğrafyasında toplam 25 milyon m² alanı kapsayan
yerleri gezmiş ve görkemli eserinde anlatmıştır. Gezdiği topraklarda bugün otuzdan fazla
devlet mevcuttur. İşte bu yüzden doğumunun 400. yıl dönümünde UNESCO tarafından
Türkiye’de “Evliya Çelebi Anma Yılı” ilan edilmiştir.
Eseri toplam on cilt ve dört bin sayfaya yakındır. Bu hacimde bir seyahat metni dünyada
tektir. Evliya Çelebi’nin seyahatleri ve o seyahatlere mekân olan coğrafyalar ve şehirler
bu büyük metnin ana çerçevesini oluşturur. Gündelik hayata dair her şey Evliya Çelebi’nin
güzel ve akıcı üslubuyla anlatılır. Seyahatname bu özellikleriyle bir bakıma XVII. yüzyıl
Osmanlısı’na tutulmuş bir aynadır. Bu aynada yansıyanlar bize Osmanlı belgelerinin vere-
mediği, onların dışarıda bıraktığı bir dünyadır (Kalpaklı, 2012, s.35-37’den düzenlenmiştir).
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

1. Seyyah-ı âlem ne demektir?
2. Evliya Çelebi seyahatnamesinde Osmanlı belgelerinin bile veremediği hangi bilgileri
vermiş olabilir?
3. Siz bir şehri anlatacak olsanız, o şehrin hangi özelliklerinden bahsederdiniz?
4. Aşağıdaki ifadelerden hangisinin Evliya Çelebi’nin Seyahatname’siyle ilgili doğru bir
ifade olduğu söylenemez?
A) Metin olarak en hacimli seyahatnamedir.
B) Dünya coğrafyalarının tamamından bahsedilmektedir.
C) XVII. yüzyıl Osmanlısı’nı yansıtmaktadır.
D) Gündelik hayata dair bilgiler vermektedir.
E) Osmanlı belgelerinin bile veremediği bilgileri verilmiştir.

206