Page 20 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 1.Ünite

1. Ünite

İlk Türk İslam devletlerindeki teşkilat yapısı şematik olarak aşağıdaki gibidir.

İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE DEVLET TEŞKİLATI

HÜKÜMDAR

Kullandığı Unvanlar

KARAHANLILAR BÜYÜK SELÇUKLULAR TÜRKİYE SELÇUKLULARI
Tonga, İlig, Buğra, Aslan, Sultan, Sultan’ül Âlem, Sultan’ül Bahreyn, Key-
Kara, Kadır, Kılıç, Tamgaç, Sultan’ül Âzam, Şahanşah, kavus, Keyhüsrev, Sultan,
Han, Hakan, Terken Malük’ül Mülük,Emir, Me- Sultanül-azam, Sulta-
lik, Es-sultanül-muazzam nu’l-Arabi ve ‘l-Acem

Bağımsızlık Sembolleri

Otağ, Örgin, Kılıç, Nevbet, Tuğ, Kur, Berge, Kama, Kotuz, Ordu, Yay, Toy, Para bastırma, Hutbe,
Hilat, Çetr, Saray, Menşur, Tıraz

SARAY

İlk Türk devletlerinde kağanlar otağda oturur, ülkeyi buradan yönetirdi. Türk İslam devletlerinde
yerleşik hayatın yaygınlaşması ile birlikte hükümdar ülkeyi saraydan yönetmeye başlamıştır.

HÜKÛMET
İlk Türk devletlerindeki kurultayın (meclis) yerini, ilk Türk İslam devletlerinde divan almıştır. Selçuk-
lularda hükûmetin başında vezir bulunurdu. Karahanlılarda ise vezire yuğruş denilirdi.
Divan, Türk İslam devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yerdi.

TAŞRA

İlk Türk devletlerinde taşra diyebileceğimiz yerlerde görev yapan; yabgu, tigin ve tudun gibi gö-
revliler vardı. Türk İslam devletlerinde ise “Ülke toprakları hanedanın ortak malıdır.” anlayışından
hareketle, ülke toprakları melikler arasında bölüştürülmüştür. Taşra teşkilatı eyalet, vilayet, kaza ve
köylerden oluşmuş, Selçuklularda eyalet yöneticisi valilere şıhne adı verilmiştir.

ORDU

KARAHANLILAR BÜYÜK SELÇUKLULAR TÜRKİYE SELÇUKLULARI

● Türkmenler ● İkta Askerleri ● Gûlamlar
● Gûlamlar ● Gûlamlar ● Türkmenler
● Eyalet Ordusu ● Bağlı Devletler ● Bağlı Devletler
● Türkmenler ● Ücretli Askerler
● İkta Askerleri

Şema 1.6: Türk İslam devletlerinde devlet teşkilatı

30