Page 285 - Değerler Eğitimi

Sınıf İçi Etkinlik
VATANSEVERLİK
VATAN İÇİN YAŞA 11 Sınıf İçi Etkinlik

Etkinliğin İşini en iyi biçimde yapmanın, çalışkan olmanın ve dilini korumanın vatanseverliğin gereği
Amacı olduğunu fark edebilme.
Etkinliğin Bu etkinlik, toplumu ulus yapan değerleri ve dilimizi korumanın yurt sevgisinin bir gereği
Açıklaması olduğunu öğrencilerin fark edebilmeleri üzerinedir.
Metinler etkileşimli tahtada açılır. Öğrencilerden metinleri okumaları ve soruları cevaplamaları
istenir. Kontrol listesinin doldurulması sağlanır.
Araç Gereç Etkileşimli tahta. Süre 30 dk.

ETKİNLİĞİN UYGULANMASI

1. Metni etkileşimli tahtada açarak öğrencilerin okumalarını ve soruları cevaplamalarını sağlayınız.

KÂŞGARLI MAHMUT (XI. YÜZYIL)
Türk dilinin, Türk milliyetçiliğinin ilk büyük öncüsü.
Kâşgar’da doğdu. Babasının adı Hüseyin'dir. İlk Türk-
İslâm devletini kuran Karahanlılar soyundandır. Ölüm
yeri ve tarihi hakkında çeşitli bilgiler mevcut ama
kesinlik arz etmemektedir.
Türklerin yaşadığı şehirleri, köyleri, obaları bir bir
dolaşarak hazırladığı sözlüğü, İslamiyetten önceki
sözlü edebiyatımızı aydınlatan dev eserdir. Yazılış
gayesi, Araplara Türkçeyi öğretmekten çok “Türkçenin
Arapça ile koşu atları gibi yarış edebileceğini, Türk
dilinin zenginliğini, her duygu ve düşünceyi anlatıma
elverişli olduğunu ispat etmek.” içindir.
Kâşgarlı Mahmut; iyi silah kullanan bir asker olmakla
beraber, ulusal kültürümüzü, yurt sevgisini her şeyin
üstünde gören ilk büyük dil bilginimizdir. Kitabının ön
Görsel 1: Kâşgarlı Mahmut (Temsilî) sözünde şu ilgi çekici tümceleri okumaktayız: “Türk'ün,
Türkmen'in, Oğuz’un Çiğil’in, Yagma'nın, Kırgız'ın lisanlarını ve kafiyelerini tamamiyle zihnime
nakşettim. Bu hususta o kadar ileri gittim ki her taifenin lehçesi bence en mükemmel surette
elde edilmiş oldu. Türk dili ile Arap dilinin at başı beraber yürüdükleri bilinsin diye Halil'in Kitâb-
ül A'yan'ında yaptığı gibi kullanılan kelimelerle terk edilen kelimeleri bu kitapta bir arada yazmak
ara sıra yüreğime doğar dururdu. Kitaba, Türklerin görgü ve bilgilerini göstermek maksadı ile
söyledikleri şiirlerden serpiştirdim, ak ve kara günlerinde yüksek düşüncelerle söylenmiş olan
savlarını da aldım. Türklerde güzellik, sevimlilik, edep, tatlılık, büyükleri ağırlamak, sadelik, sözünü
yerine getirmek, yiğitlik, mertlik, öğünmemek gibi methe değer sayısız faziletler görülmektedir.”
Kâşgarlı Mahmut, Türkolojinin temel eseri sayılan Divanü Lûgat'it-Türk (Türk Sözlüğünün Divanı)
sözlüğünü yazmakla uygarlık tarihimize eşsiz bir hazine kazandırmıştır. Kâşgarlı Mahmut'un
eseri yalnız bir sözlük değil; İslamlıktan önceki Türk edebiyatını, tarihini, coğrafyasını, folklorunu
mitolojisini aydınlatan bir ansiklopedi niteliğindedir. Bilindiği üzere, XI. yüzyıl hemen bütün İslam
ülkelerinde Türklerin egemen olduğu bir dönemdir. Karahanlı Devleti'nin özellikle Büyük Selçuk
İmparatorluğu’nun askerlikçe ve uygarlıkça en parlak zamanı bu dönem içerisindedir. O tarihlerde
Türklerin egemenliğindeki uluslar Türk dilini öğrenmek ihtiyacını duyuyorlardı. Divanü Lûgat'it-
Türk işte bu maksatla, yani yabancılara Türkçeyi öğretmek amacıyla 1073-1077 tarihleri arasında
Bağdat'ta yazılmış bir sözlüktür. Sözcüklerin anlamları Arapça olarak yazılmıştır. Türkçe 7500
sözcüğün Arapça karşılığı verilirken, sav denilen atasözleri, sagu denilen ağıtlar, koşuk denilen
şiirler, destan parçaları alınmıştır. Sözcüklerle ilgili bol bol seci, mesel, hikmet, şiir, efsane, tarih,
coğrafya, halk edebiyatı, folkor bilgi ve örnekleri verilmiş; dil bilgisi kuralları ortaya konulmuş,
Türkolojinin sağlam temelleri atılmıştır.
Seyit Kemal Karaalioğlu, Ansiklopedik Edebiyat Sözlüğü (Düzenlenmiştir.).
284 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü