Page 213 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Ekler

EK Ğ: KULLANIMLARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KİMYASALLAR

Madde Kullanımlarında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar
Cıva Elementel cıva uçucudur ve buharı toksiktir.
Döküldüğünde cıva zerrecikleri ince uçlu pipetle vakumlanarak toplanmalı veya iyot kömürü (Jodkohle) ile
kimyasal reaksiyona uğratılmalıdır. Toplanamayacak kadar eser miktarda kalırsa üzerine kükürt serpilmelidir.
İnorganik ve organik cıva bileşikleri de oldukça toksik maddelerdir.
Cıva ile yapılacak tüm işlemler uygun çekerocakta yapılmalıdır.
Cıva artığı olan yüzeyler ısıtılmamalıdır.
Cıvalı termometre yerine toksik madde içermeyen, özel termometreler kullanılmalıdır.
Eter Eterin bileşimindeki peroksitler, eterli çözeltilerin damıtılması sırasında patlamaya neden olabilmek-
tedir. Bunun önlemesi için eter daima kahverengi şişelerde saklanmalı ve içine katı KOH konulmalıdır.
Damıtma sırasında balon hacminin dörtte biri kadar eter balonda kalmalıdır.
Deri ile teması kurutucu etkiye sahiptir. Uzun süre temas sonucu dermatit oluşur.
Belli şartlarda yanıcıdır.
Yanmaya statik elektrik de sebep olabilir.
Eter yangınlarını söndürmek için CO kullanılır.
2
Eter, bir yere sıçradığı zaman süngere emdirilip çekerocak altında buharlaştırılmalıdır.
Alkali metaller Yanıcıdır.
Su ile şiddetli reaksiyon vererek hidrojen açığa çıkarır.
Nemli deri ile temasları önlenmelidir.
Alkali metaller ile vücudun temas eden yeri bol su ile yıkanmalıdır.
Perklorik asit Susuz perklorik asit, perklorat ve kloratlar (sırasıyla HClO , ClO ve ClO ) oksitleyici maddelerin bulunduğu
4
4
3
Permanganat ortamda patlamaya neden olma eğilimindedir. Klorat ve permanganat üzerine derişik sülfürik asit döküldü-
ğünde de patlama meydana gelebilmektedir.
Klorik asitleri temizlemede su kullanılmamalıdır. Klorik asitler bir yere sıçradığı zaman önce üzerine kum, sod-
yum bikarbonat veya ikisinin karışımı dökülmelidir. Biraz beklenip metal veya plastik bir kaşıkla kazınmalıdır.
Vücuda sıçraması hâlinde ise bol su ile yıkanmalıdır. Reaksiyon sonunda ortaya çıkan ısı, klorlu maddeyi
buharlaştırır. Buharı da tahriş edicidir.
Hidrojen florür Susuz hidrojen florür ve çözeltisiyle yalnızca çekerocak içinde çalışılmalı, çalışırken eldiven giyilmeli,
ayrıca koruyucu gözlük veya yüz maskesi takılmalıdır.
Vücudun neresine değerse değsin şiddetli yanıklar yapar ve çabuk iyileşmez.
Buharı da solunumda tehlikeli olup fazla solunması ölüme neden olabilir. Bu yüzden iyi işleyen bir çeke-
rocak içinde kullanılmalıdır.
Glasiyal asetik Oldukça koroziftir.
asit Yanıkları çabuk iyileşmez.
Nitrik asit Zararı ve tehlikesi konsantrasyonu arttıkça artar. Yüksek konsantrasyondaki nitrik asitle çekerocakta
çalışılmalıdır. Dumanlı ve derişik nitrik asit vücut ve özellikle gözler için tehlikelidir. Yüksek ısıda son
derece zehirli nitrojen oksit buharları verir.
Sülfürik asit Hangi konsantrasyonda olursa olsun gözlerle teması tehlikelidir. Derişik sülfürik asit, oldukça korozif
olup deride şiddetli yanıklar meydana getirir.

Alüminyum Organometalik bileşiklerin çoğu havada kendiliğinden tutuşmakta veya su ile oldukça şiddetli reaksiyon
alkiller vermektedir. Bu nedenle kullanımlarında özellikle dikkat edilmelidir. Bu bileşiklerle çalışırken eldiven
veya koruyucu gözlük kullanılmalı, cilde sıçrayan bileşik hemen bol suyla yıkanmalıdır.
Gümüş bileşikleri Amonyaklı gümüş bileşikleri içeren çözeltilerle çalışırken bir süre sonra kapların dibinde siyah bir
çökeleğin oluştuğu gözlenir. Patlayıcı gümüş adı verilen bu çökelek; karıştırma, sallama veya dokunma
gibi mekanik müdahaleler sonucu çok şiddetli bir şekilde patlayabilir. Bu yüzden gümüş bileşikleri içeren
çözeltiler laboratuvarda uzun süre saklanmamalı, bozulmadan önce atık şişelerine aktarılmalıdır.
Pikrik asit Kuru olunca -patlayıcı olduğundan- daima en az %10 sulu çözelti hâlinde muhafaza edilmelidir.

212