Page 29 - DESEN 10

1. ÜNİTE DESEN ÇALIŞMALARINDA IŞIK, GÖLGE VE TON DEĞERLERİ

Modlede Tonal Yöntem
Tonal desende, derinlik hissi ön plandadır. Birbiri-
ne yakın çizgiler kullanılarak gri bir alan oluşturu-
lur. Çizgilerin sık-seyrek kullanılmasıyla sınırsız sa-
yıda açık-koyu değer elde edilebilir. Ortaya çıkan
bu açık ve koyu değerler çizgisel desende eksikliği
hissedilen üç boyut yanılsamasını oluşturur.
Leonardo da Vinci’ye ait portre çiziminde gözler,
burun ve ağzı vurgulamak ve derinlik kazandırmak
için yüzü sınırlayan koyu çizgiler kullanılmıştır. Port-
rede vurgu yapılan yerlerde, açık ve orta tondaki
çizgilerle yumuşak geçişler sağlayarak tezat oluş-
turduğu, dikkatimizi bu şekilde yüzün özelliklerine
çektiği görülmektedir (Görsel 1.24).
Modlede Tarama yöntemi

Tonlama yapılacak alanları birbirine paralel çizgi-
lerle belirtme yöntemine tarama denir. Tarama ile Görsel 1.24: Bir Kadın Başı, 1483, Leonardo da Vinci,
yapılan modlede çizgiler ne kadar yakın olursa ton Uffizi Galerisi, İtalya
değeri o kadar koyulaşır. Çizgiler arasındaki boş-
luk genişledikçe taramanın ton değeri açılır. Tara-
ma düz, kavisli ya da dalgalı çizgilerle yapılabilir.
Sık çizgilerle yapılan tarama, çizime hacim kazan-
dırır. Tarama ince ya da kalın çizgilerle yapılabilir.
Önemli olan, çizgilerin düzenli olmasıdır.
Çapraz tarama, birbiriyle açılı olarak kesişen pa-
ralel çizgilerden oluşur. Bunlar düz çizgiler olabi-
leceği gibi serbest çizgilerle de olabilir. Çapraz
taramada çizgiler; düz, kavisli veya dalgalı çizgi-
lerin çapraz olarak kesişmesiyle oluşur. Çizgilerin
kesişme yönlerinin değişmesiyle de farklı tonlar
elde edilebilir.
Albrecht Dürer (Albirekt Dürer) çiziminde nesne
yüzeyindeki kıvrımlarda iç ve dış bükey çizgileri,
gölgeli ve düz alanlarda kavisli, eğri ve düz çizgile-
ri ise sık-seyrek kullanarak hem ışık etkisini hem de
yastıktaki bükülmeleri ön plana çıkarmıştır (Görsel
1.25).

Görsel 1.25: Altı Yastık Çalışması, 1514, Albrecht
Dürer, Metropolitan Müzesi, ABD

27