Page 126 - DESEN 9

4. ÜNİTE DESEN ÇALIŞMALARINDA DERİNLİK ETKİSİ

4. DESEN ÇALIŞMALARINDA DERİNLİK ETKİSİ

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Düz bir yolun tam ortasından bakarak yol çizgilerinin nasıl ilerlediğini gözlemleyiniz.
2. Bulunduğunuz ortamda pencereden baktığınızda, gözünüzün görebildiği en son noktayı bulup
yatay bir çizgi çektiğinizi imgeleyiniz.
3. Size çok yakın duran bir ağacı ve bir benzerini sizden çok uzak bir noktadan gözlemleyerek her
iki ağacın renkleri arasındaki farkı tespit ediniz.
4. Yatay pozisyonda duran bir şişeyi tam, göz hizanıza getiriniz. Baktığınız şişenin uzunluğunu
ölçerek dikey duran bir şişe ile karşılaştırınız.

4.1. PERSPEKTİF NEDİR?

Düz bir yüzey üzerinde mekânsal derinliğin üç boyutlu ifadesi için kullanılan yöntem ve çizim tekniğine
perspektif denir. Sanatsal anlamda üç boyut ve derinlik algısının ifadesi için perspektif kullanılır. Pers-
pektifin antik dönemlerde kullanıldığı Mısır, Yunan gibi büyük medeniyetlerin eserlerini oluştururken
perspektife başvurdukları bilinmektedir. Ancak kullandıkları yöntemlerin yazılı bir belgesine ulaşılama-
mıştır.
Perspektif, Rönesans Dönemi’nde önemli bir araştırma konusu olmuş; bu konuda ressam ve mimarlar
çeşitli araştırmalarla teknik bilgilere ulaşmışlardır. 1410-1415 yıllarında İtalyan mimar Filippo Brunel-
leschi (Filippo Buruneleski) tarafından doğrusal perspektif tasarlanmıştır. 1435’te mimar ve yazar Leon
Battista Alberti (Leyon Batista Alberti) perspektif kullanarak etkili bir resim yaratma sürecini anlattığı
“Resim Üzerine” [De Pictura (De piktura)] adlı bir inceleme yazmıştır. Perspektif kurallarının altında
yatan matematiksel kavramların araştırılması optik ve geometrinin pozitif bilimler alnında gelişimine de
katkı sağlamıştır.
Nesneler göze olan yakınlığına, uzaklığına, göz hizasının aşağısında ve yukarısında oluşuna göre gerçek
görünüşlerinden farklı algılanır ve ona göre çizilir. Bu durumu ifade eden oran ve ölçü sanatı, perspektif
prensipleriyle açıklanır. Perspektif kurallarına göre çizilen resimler de nesnelerin gözden uzaklaştık-
ça, görünüşleri gerçek görünüşlerinden farklılaşarak küçülür. Perspektif gözlemlenen görüntüyü, belli
planlarda değişik uzaklıklarda olsa da bütün ayrıntılarıyla aynı oranlar içinde gösterir.
Çizgi ve hava perspektifi olarak iki teknik kullanılır.
4.1.1. Çizgi ve Hava (Renk) Perspektifi

Çizgi Perspektifi
Cisimlerin biçimlerini, çizgilerinin ve noktalarının gönderdiği yönlerde çizerek görüntü meydana getir-
mek için uygulanan teknik bir kuraldır. Eşyaların çizimi geometrik kurallara ve orantılara bağlıdır.
Bakış noktası, kaçış noktası, ufuk çizgisi gibi elemanlardan yola çıkarak ve geometri kullanılarak çizgi
perspektifi uygulanır.
Bir resmin şekil, uzaklık ve görünüşünün gerçeğe yakın görünmesini perspektif sağlar. Perspektifin ku-
rallara uygun olarak nesneleri doğru tasvir etmesi mümkündür. Manzara, natürmort, iç mekân, portre
veya figür gibi tüm uygulamalarda perspektif kurallarının esas alınması gereklidir. Perspektif çizim tek-
nikleri ressamların yanında mimarlar ve mühendisler tarafından da çokça kullanılır.

124